Ο σύγχρονος τρόπος ζωής μπορεί να προκαλέσει στρες σε μαθητές, φοιτητές και εργαζόμενους. Η διαχείριση του στρες είναι σημαντική για την ψυχική και σωματική υγεία, καθώς και για την αποδοτικότητα και την ευημερία. Με αφορμή την περίοδο των εξετάσεων, μου ζητήσατε κάποιες ιδέες για πιθανές στρατηγικές που θωρακίζουν το άτομο. Ακολουθούν μερικές ιδέες και στρατηγικές που μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση του στρες και να βελτιώσουν την καθημερινή ζωή αυτών των ομάδων.
Μαθητές
Οργανώστε τον χρόνο σας: Ο κακός προγραμματισμός μπορεί να αυξήσει το στρες. Η δημιουργία ενός ημερολογίου με τις σχολικές εργασίες, τις εξετάσεις και τις εξωσχολικές δραστηριότητες μπορεί να βοηθήσει τους μαθητές να αισθάνονται πιο οργανωμένοι και λιγότερο πιεσμένοι.
Άσκηση: Η φυσική άσκηση έχει αποδειχθεί ότι μειώνει το άγχος και βελτιώνει τη διάθεση. Ακόμη και μια σύντομη βόλτα ή μερικές ασκήσεις στο σπίτι μπορούν να κάνουν μεγάλη διαφορά.
Χόμπι και δραστηριότητες: Οι μαθητές είναι καλό να αφιερώνουν χρόνο σε δραστηριότητες που τους ευχαριστούν, όπως η ζωγραφική, η μουσική, το παιχνίδι ή το διάβασμα ενός βιβλίου. Αυτές οι δραστηριότητες μπορούν να αποτελέσουν μια ευχάριστη απόδραση από το άγχος της καθημερινότητας.
Επικοινωνία: Η συζήτηση με φίλους, γονείς ή δασκάλους για το πώς αισθάνονται μπορεί να βοηθήσει τους μαθητές να διαχειριστούν το άγχος. Η συναισθηματική υποστήριξη είναι πολύτιμη.
Φοιτητές
Διαχείριση χρόνου: Η χρήση εργαλείων όπως το ημερολόγιο ή εφαρμογές διαχείρισης χρόνου μπορεί να βοηθήσει τους φοιτητές να διαχειριστούν καλύτερα τις σπουδές, την εργασία και τις κοινωνικές υποχρεώσεις τους.
Τακτικά διαλείμματα: Οι μακρές ώρες μελέτης χωρίς διαλείμματα μπορεί να αυξήσουν το στρες και την κόπωση. Προτείνεται να γίνονται τακτικά διαλείμματα κατά τη διάρκεια της μελέτης για να αναζωογονηθεί το μυαλό.
Υγιεινή διατροφή: Η διατροφή επηρεάζει σημαντικά την ενέργεια και τη διάθεση. Η κατανάλωση υγιεινών τροφίμων όπως φρούτα, λαχανικά και πρωτεΐνες μπορεί να βοηθήσει τους φοιτητές να αισθάνονται καλύτερα και πιο συγκεντρωμένοι.
Επαρκής ύπνος: Ο ποιοτικός ύπνος είναι ζωτικής σημασίας για την ψυχική και σωματική υγεία.
Εργαζόμενοι
Οριοθέτηση χρόνου εργασίας: Είναι σημαντικό να υπάρχουν σαφή όρια μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής. Ο καθορισμός συγκεκριμένων ωρών εργασίας και η αποφυγή της εργασίας εκτός αυτών των ωρών μπορεί να βοηθήσει στη μείωση του στρες.
Δημιουργία ευχάριστου χώρου εργασίας: Ένας καθαρός και οργανωμένος χώρος εργασίας μπορεί να βελτιώσει τη διάθεση και την αποδοτικότητα. Προσθέστε προσωπικές πινελιές, όπως φωτογραφίες ή φυτά, για να κάνετε τον χώρο πιο φιλόξενο.
Χαλαρωτικές δραστηριότητες: Η συμμετοχή σε δραστηριότητες όπως η γιόγκα, ο διαλογισμός, οι τεχνικές αναπνοής, η φροντίδα των φυτών και του κήπου, μπορεί να μειώσει το άγχος και να βελτιώσει τη συγκέντρωση και την ευεξία.
Συζήτηση με συναδέλφους: Η επικοινωνία με συναδέλφους για επαγγελματικά και προσωπικά θέματα μπορεί να προσφέρει υποστήριξη και να μειώσει το άγχος. Ένα ισχυρό δίκτυο υποστήριξης στον χώρο εργασίας είναι πολύτιμο.
Κοινές στρατηγικές για όλους
Αυτοφροντίδα: Είναι σημαντικό όλοι να αφιερώνουν χρόνο για τον εαυτό τους. Μικρές απολαύσεις όπως ένα ζεστό μπάνιο, η ανάγνωση ενός βιβλίου ή η ακρόαση μουσικής μπορούν να κάνουν θαύματα.
Θέσπιση ρεαλιστικών στόχων: Ο καθορισμός ρεαλιστικών στόχων και η αποφυγή της τελειομανίας μπορεί να μειώσει το άγχος και να βελτιώσει την αποδοτικότητα.
Ζητήστε βοήθεια: Αν το στρες γίνεται ανυπόφορο, μην διστάσετε να ζητήσετε βοήθεια από επαγγελματίες ψυχικής υγείας. Ένας σύμβουλος ή ψυχολόγος μπορεί να προσφέρει στρατηγικές και υποστήριξη για τη διαχείριση του άγχους.
Η διαχείριση του στρες είναι απαραίτητη για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής μαθητών, φοιτητών και εργαζομένων. Με την εφαρμογή αυτών των στρατηγικών και την αναγνώριση της σημασίας της αυτοφροντίδας, μπορούμε να επιτύχουμε μια πιο ισορροπημένη και υγιή καθημερινότητα. Η υιοθέτηση αυτών των πρακτικών μπορεί να μας βοηθήσει να αντιμετωπίσουμε το άγχος με επιτυχία και να ζήσουμε μια πιο ευτυχισμένη και παραγωγική ζωή.
Ο ηθοποιός δίνει τον εαυτό του ως δώρο… Το θυμάμαι αυτό να το διαβάζω σε κάποιο βιβλίο, κάποιου ανθρώπου του θεάτρου, όταν έγραφα την εργασία μου για το Πανεπιστήμιο, στο Λονδίνο. Και εκεί θυμάμαι, πραγματικά, αναρωτήθηκα: «Αυτό είμαι; Ένας άνθρωπος, που όταν είναι ηθοποιός, δίνει τον εαυτό του ως δώρο, στο φιλοθέαμον κοινό;» Ακολούθησαν πολλά ερωτήματα έκτοτε με ποικίλες απαντήσεις. Τώρα που σου γράφω αυτές τις γραμμές, έρχεται στο νου μου η Performance, της διπλωματικής μου εργασίες με το «σωτήριο» τίτλο: Absent. Εκεί αποτυπώθηκαν ερωτήματα για καταστάσεις της ζωής ή για την τέχνη, καθώς και προσεγγίσεις για τη μεθοδολογία της δημιουργίας, ως μιας πιο προσωπικής διαδρομής. Θυμάμαι αχνά, να πραγματεύομαι ζητήματα ψυχικής υγείας που αναδύονται σχετιζόμενα με την ανταπόκριση του ατόμου στις δυσμενείς συνθήκες του συλλογικού γίγνεσθαι. Με συμπαρέσυραν θυμάμαι, κατά κάποιο τρόπο. Σήμερα ωστόσο, δεν ανοίγω τόσο το διάλογο για εκείνο το έργο, αλλά για τρία άλλα που είχα δει ως φοιτήτρια στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, αλλά και σπουδάστρια σε Σχολές Δραματικής Τέχνης στην Αθήνα, προτού βέβαια να κινήσω το ταξίδι για το Λονδίνο. Εδώ και χρόνια, τριγυρίζουν στο νου μου ερωτήματα για το Θέατρο και το ρόλο του σε πολλαπλές εκφάνσεις της ζωής όπως προσωπικές και κοινωνικές σχέσεις, επαγγελματικές και κοινωνικές δεξιότητες, ευρύτερα πεδία γνώσης και διεπιστημονικές προσεγγίσεις, αλλά και πιο πρόσφατα η σχέση του με τη βιωσιμότητα.
Κάποια από αυτά τα ερωτήματα συνδέονται άμεσα ή έμεσα με την ψυχική υγεία, την ψυχολογία και την υγεία του νου. Από πολλές και πάλι πλευρές. Ως φοιτήτρια, ως σπουδάστρια, βοηθός σκηνοθέτη, ηθοποιός, δημιουργός, συγγραφέας, σκηνοθέτης, performer που υπήρξα, αλλά και μέσω της ενασχόλησής μου σε θεωρητικό πλαίσιο με το θέατρο εγείρονταν πάντοτε πολλά ερωτήματα στα οποία καλούμουν να απαντήσω. Μετέπειτα άρχισα να δρω ως εκπαιδεύτρια και φυσικά οι συνθήκες της ζωής σε πολλαπλά επίπεδα (όπως προσωπικό, ακαδημαϊκό, κοινωνικό, επαγγελματικό) με έφεραν στα μονοπάτια του Life Coaching και του «Αυθεντικού» Coaching με πιστοποιήσεις. (Τι είναι αυτές οι Αμερικανιές, θα ρωτήσεις με καυστικό χιούμορ…) Πολύ καλές μέθοδοι, σύμφωνα με έγκριτες πηγές είναι μια απάντηση. Υπάρχουν οργανισμοί όπως ο ICF στην Αμερική ή ο ΑC (Association for Coaching) και ο ΕΜCC (European Mentoring & Coaching Council) που συνεργάζονται για τον Παγκόσμιο Κώδικα δεοντολογίας για coaches, μέντορες και επόπτες. Το Coaching καταπιάνεται με στοιχεία της ζωής και της οργάνωσης τομέων της ανθρώπινης δραστηριότητας, προκειμένου να υπάρχει συνοχή και αρμονία και (γιατί όχι;) αποτελεσματικότητα στα βήματα, στις επιλογές, στις πράξεις του ανθρώπου. Κάποια χαρακτηριστικά ομοιάζουν με στοιχεία με τα οποία καταπιάνονται και οι ειδικοί ψυχικής υγείας, όμως αυτό γίνεται με τρόπο που συνάδει με την εκπαίδευση και υπάγεται σε κώδικες δεοντολογίας. Το Coaching, μπορεί να συμβάλλει στη βελτίωση της ποιότητας ζωής, είναι συνυφασμένο μεταξύ άλλων, με ζητήματα όπως η Συναισθηματική Νοημοσύνη, η Αυτογνωσία, η Αναγνώριση και η Αυτό-κατευθυνόμενη Μάθηση, που μπορούν να συμβάλλουν στη βελτίωση της εμπειρίας της ζωής. Οι coaches συνεργάζονται με ειδικούς ψυχικής υγείας όταν οι περιστάσεις το χρειάζονται. Σε κάποιες των περιπτώσεων οι ίδιοι οι ειδικοί ψυχικής υγείας είναι και coaches. Επίσης, coaches μπορεί να υπάρχουν και σε άλλους τομείς της ζωής, ανάλογα με το επιστημονικό τους υπόβαθρο. Όμως εδώ, αυτό εδώ το κείμενο συντάσσεται με αφορμή τη σχέση Θεάτρου – Εξέλιξης – Ανθρώπου , που διερευνώ και πιο συγκεκριμένα έχω κατεύθυνση να φωτίσω κάποιες πτυχές της ψυχικής υγείας.
Τρία έργα: Τζο Πένχολ: Μπλε Πορτοκαλί, Σάρα Κέιν: 4.48, Νίκολας Ράιτ: Η κυρία Κλάιν. Τρεις συγκλονιστικές εμπειρίες. Έτσι όπως τα βλέπω τώρα, έπειτα από χρόνια, μέσα από το «καλειδοσκόπιο» της ζωής, μάλλον «έπεσα στα βαθιά», μου φαίνεται, με μια πρώτη εκτίμηση. Θεατρικές παραστάσεις στα πρώτα έτη των σπουδών μου και λίγο αργότερα… Ο πόνος, οι αντιφάσεις, οι συγκρούσεις, οι αμφισβητήσεις… Το φως έμοιαζε λιγοστό και τα προβλήματα αρκετά.
Μέσα στο πρόγραμμα της παράστασης 4.48 (της Ρούλας Πατεράκη) διαβάζουμε κείμενο της Δραματολόγου, Ιωάννας Μπλάτσου: «Το 1965 ήταν ο Σωσμένος του Έντουαρντ Μποντ. Το 1995 ήταν το Ανάθεμά τους, της Σάρα Κέιν. Το 1996 ακολούθησε το ShoppingandFucking του Μαρκ Ρέιβενχιλ. Γραμμένα για να σοκάρουν και να ταρακουνήσουν τη λιμνάζουσα λονδρέζικη θεατρική σκηνή στις αρχές της δεκαετίας του ’90, και τα τρία έργα απεικονίζουν την απύθμενη φρίκη που ελλοχεύει στο ανθρώπινο συλλογικό ασυνείδητο. Η Σάρα Κέιν μαζί με τους Μαρκ Ρέινβενχιλ, Πάτρικ Μάρμπερ, Ρεμπέκα Πρίτσαρντ, Τζο Πένχολ κα πολλούς άλλους ανήκει στη νέα θεατρική γενιά κυρίως Λονδρέζων δραματουργών τη γνωστή ‘στα μούτρα γενιά’ που πειραματιζόμενοι σε επίπεδο γλώσσας, φόρμας και θεματολογίας ώθησαν τις ηθικές αξίες και τα ταμπού του κοινού τους πέρα από κάθε αποδεκτή, ως τώρα, νόρμα και σύμβαση.» Το κείμενο του 4.48΄ είναι, για εμένα, τόσο σκληρό και αποσπασματικό, που συλλογίζομαι πώς να περάσω ακόμα και κάποιες από τις φράσεις. Θα αναφέρω το γεγονός, ότι η συγγραφέας Σάρα Κέιν, βρέθηκε κρεμασμένη σε δωμάτιο νοσοκομείου. Το έργο της, πολύ ανατρεπτικό, έχει εγείρει αντιδράσεις και ερωτήματα σχετικά με το πώς διαχειριζόμαστε κείμενα ενός ανθρώπου που καταπιάνεται με τη σκοτεινή πλευρά της ζωής, αλλά και την ίδια την επεισοδιακή βιογραφία της.
Το Μπλε/Πορτοκαλί σκηνοθέτησε η Ρούλα Πατεράκη. Στη σκηνή τότε, μέσα στο Απλό Θέατρο είδα με σειρά εμφάνισης, το Σταύρο Καλλιγά, τον Αλέξανδρο Σταύρου και τον Ηλία Λογοθέτη. Κάτι μου θυμίζει, ότι μας είχε πει σε κάποιο μάθημα του να πάμε εκεί, ο Γιώργος Βέλτσος. Στα 18-19 περίπου έτη μου, κάθισα στη θέση του θεατή. Από την αρχή της παράστασης είχα παγώσει. Στη συνέχεια με συνεπήρε το έργο που διαδραματιζόταν μπροστά στα μάτια μου. Σε κάποιες στιγμές, το βίαιο λεξιλόγιο, το πολύ σκληρό πρόσωπο της ζωής μέσα στο νοσοκομείο ψυχικών νόσων με έφερνε σε μια δυσάρεστη κατάσταση. «Η ζωή, λέει ο Πένχολ, μοιάζει καθαρή και κούκλα, αλλά το σκοτάδι πάντα βρίσκεται ένα στραβοπάτημα πιο κει. Και επειδή οι απελπισμένοι χαρακτήρες του, οι αποσβολωμένοι, αποτυχημένοι και μοναχικοί παραξενιάρηδες, δεν μπορούν να βρουν λύσεις, οι βίαιες ζωές του αμφισβητούν υπόγεια την πρόσχαρη αισιοδοξία της κατεστημένης κοινωνίας», αναφέρεται σε απόσπασμα από το BritishDramaToday, καταχωρημένο στο πρόγραμμα της παράστασης. Η πιο δύσβατη πλευρά της ζωής, ανάμεσα σε ασθενείς και ειδικούς υγείας, αγγίζοντας κάποια από τα ύψιστης ευθύνης ζητήματα που αντιμετωπίζουν ξεδιπλώνεται στο έργο αυτό. Αν με ρωτάς σήμερα, έπειτα από κάποια χρόνια δυσμενών εμπειριών στο χοροστάσιο της ζωής, θα σου έλεγα, πως από βαθιά μέσα μου εστιάζω σε πολύ περισσότερες εμπειρίες που ενισχύουν την ενδυνάμωση των θετικών βιωμάτων. Αυτό που κρατάω από αυτή την παράσταση, είναι η τάση να μεταφερθεί ένα μήνυμα βοήθειας προς το συνάνθρωπο που είναι σε πιο αδύνατη θέση και υποφέρει μέσα στον «όποιον» κόσμο, που σε αυτή την περίπτωση, ενέχει τη δυσμένεια της «ψυχικής νόσου».
Σε μια λίγο μεγαλύτερη απόσταση από τα δυο αυτά έργα, με διαφοροποιημένη διάσταση σχετιζόμενη με την ψυχική υγεία, εισέρχεται στο διάλογο, Η Κυρία Κλάιν. Είδα το θεατρικό έργο στο Θέατρο Εξαρχείων, με την Ελένη Χατζηαργύρη, τη Χριστίνα Αλεξανιάν και την Αννίτα Δεκαβάλλα, σε σκηνοθεσία Τάκη Βουτέρη, περί τα 2002. Το έργο γράφτηκε με αφορμή μια βιογραφία της ψυχαναλύτριας Μέλανι Κλάιν. Για την ψυχανάλυση, ο ίδιος ο συγγραφέας, Νίκολας Ράιτ, σε κείμενό του, στο πρόγραμμα, που έχω κρατήσει ως αναμνηστικό από την παράσταση λέει: « Δεν ήξερα τίποτα σχεδόν για ψυχανάλυση, ούτε βέβαια είχα πάει ποτέ σε ψυχαναλυτή… Την ίδια εποχή, διάβασα και τη βιογραφία που έγραψε η Φύλις Γκρόσκουρτ για τη μεγάλη ψυχαναλύτρια Μέλανι Κλάιν. Το βιβλίο αυτό μου έδωσε το σπόρο για την ιστορία ενός καινούριου έργου… Οι θεωρίες της Κλάιν είναι μεν πολύπλοκες, αλλά βασίζονται σε κάτι πολύ απλό και ξεκάθαρο: πρώτη εκείνη ανέλυσε διεξοδικά και εις βάθος την εσωτερική βία που χαρακτηρίζει τη βρεφική και την παιδική ηλικία. Το κλειδί της σκέψης της βρίσκεται στο φαινόμενο της “προβολής”: στο ότι δηλαδή εκτοξεύουμε την οργή και το μίσος μας πάνω στο πιο κοντινό μας πρόσωπο, με αποτέλεσμα πάντα αυτή η οργή και το μίσος να επιστρέφουν σε εμάς παραμορφωμένα και μεγεθυμένα. Αυτή η καταιγιστική ανταλλαγή συναισθημάτων και αντιδράσεων μεταξύ βρέφους και μητέρας είναι που διαμορφώνει τη δομή και την πορεία της συναισθηματικής ζωής των ενηλίκων». Ο συγγραφέας συμπληρώνει επίσης ότι μέσα από την προσωπική του έρευνα: «Η ψυχανάλυση, όπως συχνά τονίζουν οι επικριτές της, είναι ένα ερμητικά κλειστό σύστημα: οποιεσδήποτε αντιρρήσεις τις αντιμετωπίζει σαν να προέρχονται από μέσα, κι έτσι εύκολα τις εξουδετερώνει ή τις εντάσσει στο ίδιο σύστημα». Μέσα στο ίδιο το πρόγραμμα της παράστασης δίνονται πληροφορίες για τη ζωή της ίδιας της Μέλανι Κλάιν, για την θυελλώδη σχέση με την κόρη της, Μελίτα, αλλά και τις ισχυρές συγκρούσεις ανάμεσα στις διαφορετικές ψυχαναλυτικές προσεγγίσεις, ακόμα και στις επιστημονικές συναντήσεις της Ψυχαναλυτικής Εταιρείας. Ένα ακόμη δυνατό βίωμα, αφυπνίζεται καθώς θυμάμαι να περπατάω στο δρόμο για το θέατρο των Εξαρχείων. Έπειτα πολύ δυνατή παράσταση με τρεις γυναίκες να φέρνουν επί σκηνής μια δυνατή ιστορία με συγκρούσεις εσωτερικές μέσα στο άτομο, οικογενειακές, αλλά και σε επιστημονικό επίπεδο τονίζοντας με έναν τρόπο την αξία της ατομικής ευθύνης και την μοναδικής ιστορίας που κάθε άνθρωπος βιώνει σε αυτό το σύμπαν. Πολλών κατευθύνσεων ερμηνευτικές προεκτάσεις και συμπεράσματα είναι δυνατό να δωθούν. Θα μείνω στο βίωμα της παράστασης και στην επιλογή να έρθουν προς διάλογο, τολμηρά ζητήματα σχέσεων, με έναυσμα τη βιογραφία μιας ψυχαναλύτριας.
Μέσα στο λόγο που γίνεται για την Κυρία Κλάιν, δεν μπορώ να παραλείψω το αφιέρωμα στην Ελένη Χατζηαργύρη που συμπεριλαμβάνεται στο αναμνηστικό μου πρόγραμμα. Σε μια συνέντευξη στον Κώστα Γεωργουσόπουλο, μεταξύ άλλων μιλάει για τις αναμνήσεις της από το θέατρο με τον Κάρολο Κουν: «Όμως μέσα σε αυτή τη θολή ατμόσφαιρα απ’ τους καπνούς κινούνταν παιδιά -πεινασμένα- σαν σε όνειρο. Μεταμορφώνονταν σε ήρωες του Τσέχωφ, του Ίψεν κλπ.», λέει.
Στο σημείο αυτό έρχεται και επανέρχεται στο νου μου διαρκώς ένα βιβλίο. Ένα βιβλίο που είχα προμηθευτεί από την αρχή της φοίτησής μου στη Σχολή Δραματικής Τέχνης, όταν κάναμε τη θεωρητική και βιωματική έρευνα στο συναίσθημα σε συνδυασμό με επιρροές από τη Στέλλα Άντλερ και τον Μιχαήλ Τσέχωφ. Εκτός από τα συγγράμματα του Daniel Goleman, που μελετούσα από τότε και άλλα κείμενα που έχουν μπει στο πεδίο έρευνάς μου τα τελευταία έτη, όπως των Robert Emmons, Dacher Keltner και Martin Seligman και άλλων, υπάρχει ένα βιβλίο στο οποίο επιστρέφω όταν μέσα στις αντιξοότητες, θέλω να φορτίσω θετικά το πεδίο μου. Αυτό μου χρειάζεται στη θεωρητική έρευνα, στην έρευνα κατά τη μεθοδολογία κάποιων εργαστηρίων, προσωπικής προετοιμασίας, εργασιών coaching, ακόμα και προσεγγίσεις σκηνοθεσίας. Είναι το βιβλίο μιας Καθηγήτριας Ψυχολογίας από τη Ζυρίχη, της Verena Kast, μεταφρασμένο κυκλοφόρησε στη χώρα μας από τις εκδόσεις Στιγμή και έχει τον τίτλο Χαρά, Έμπνευση και Ελπίδα. Με ειλικρινή αίσθηση αμοιβαιότητας παραθέτω ακολούθως κάποια χαρακτηριστικά αποσπάσματα από το βιβλίο που έχω επιλέξει.
Σε ένα κεφάλαιο του βιβλίου, συγγραφέας μιλάει για τη χαρά ως δύναμη ανύψωσης, λέγοντας: «Ίσως να το ξέρετε πως όταν γελάτε, οι άκρες του στόματός σας, κατά κανόνα στρίβουν προς τα επάνω. Το πρόσωπό σας στρέφει προς τα επάνω. Τα μάτια αρχίζουν να λάμπουν. Λάμψη και ακτινοβολία είναι εκφράσεις το υ προσώπου. Πηδάς από χαρά ή τουλάχιστον θέλεις να πηδήξεις. Η χαρά έχει σα συνέπεια την εξισορρόπηση της βαρύτητας, και για αυτό αντιπροσωπεύει τη δύναμη της ανύψωσης. Δεν είναι λοιπόν καθόλου παράξενο ότι πάντα ακούμε πως η χαρά είναι παιχνιδιάρα. Με τη χαρά ξεπερνάμε τις αντιστάσεις και βρίσκουμε έναν τρόπο να ξεπερνάμε τον εαυτό μας».
Έπειτα μας λέει πως σε κάποιες περιόδους της ζωής μας χρειάζεται να βιώνουμε τις εμπειρίες, ανακαλύπτοντας… ξανά τη χαρά: «Η χαρά συνοδεύεται από την εξαφάνιση του άγχους και του πόνου. Αν ζείτε υπό πίεση, αν κάτι δυσάρεστο σας αναστάτωνε, θα νιώσετε χαρά – και μάλιστα μεγάλη – όταν φύγει μια τέτοια πίεση. Αυτό βλέπουμε καθαρά στη θεραπεία εκείνων που πενθούν. Φτάνουν στο σημείο που έχουν την αίσθηση, ‘Μα τώρα μπορώ να ζήσω πάλι’ η κατάθλιψη μου φεύγει’ και ανακαλύπτουν και πάλι την τεράστια ευχαρίστηση που δίνουν τα δέντρα, η ζωή και οι άλλοι άνθρωποι».
Μέσα σε μια δημιουργική προσέγγιση μας προσκαλεί να κάνουμε μια… βιογραφία χαράς, γράφοντας χαρακτηριστικά: «Η έρευνα πάνω στα συναισθήματα και η θεραπευτική εργασία πάνω σε αυτά πρέπει να έχουν βιογραφικό προσανατολισμό, γιατί τα συναισθήματά μας έχουν μια ιστορία. Έτσι είναι και η χαρά μας έχει κι αυτή μια ιστορία, που μπορούμε να την εξετάσουμε υποβάλλοντας ασκήσεις σαν και αυτές: Τι μου έχει δώσει χαρά στη ζωή μου; Πώς έχω εκφράσει αυτή τη χαρά; Πώς η χαρά έχει επηρεάσει την εμπειρία μου για τον εαυτό μου; Πώς ελέγχω τη χαρά μου; Τι είναι αυτό που τη χαλάει; Αυτές είναι ερωτήσεις που μπορούμε να αναλογιζόμαστε σε όλη μας τη ζωή. Ή μπορούμε να αναλογιστούμε πως η χαρά που βιώνουμε τώρα διαφέρει από τη χαρά που νιώθαμε όταν ήμασταν μικρά παιδιά. Αυτά μπορούν να γίνουν πολύ συστηματικά, με την ανασυγκρότηση μιας βιογραφίας της χαράς. Σας ενθαρρύνω να γράψετε μια για τον εαυτό σας.»
Στο στοιχείο του Διόνυσου αναφέρεται εκτενώς στη μελέτη της χαράς που διεξάγει η συγγραφέας, ένα απόσπασμα μεταφέρω εδώ: «Στον Διόνυσο μπορούμε να δούμε τη συμβολική έκφραση μιας δέσμης συναισθημάτων που περικλείουν την έμπνευση, τη μέθη και την έκσταση, στα πρόθυρα του να γίνουν ελπίδα. Έχοντας κάνει τη διαδρομή από το υπαρξιακό συναίσθημα της μανίας και της κυκλοθυμίας έως την πιο έντονη παρόρμηση, την ιδεοφυγή και την ενόραση, πλησιάζουμε τώρα τα πιο απομακρυσμένα νερά του βασιλείου της έξαρσης, όπου οι επιθυμίες μας παίρνουν τη μορφή παραφροσύνης, τρέλας και ενθουσιασμού.»
Κατανοώντας τις δύσκολες πλευρές μας, με κατεύθυνση την ευτυχία, μπορούμε να αυξήσουμε τις στιγμές απόλαυσης στη ζωή μας, για αυτές τις αντιθετικές καταστάσεις και την ανταπόκριση σε αυτές, σημειώνει: «Για να γνωρίσουμε τις δύσκολες πλευρές μας, που συχνά μας κάνουν αυτό που είμαστε, πρέπει να μπορούμε να κατανοήσουμε και να παραδεχτούμε το πόσο έχουμε υποφέρει, τις δυστυχίες μας, τις συμφορές μας. Όμως είναι εξίσου σημαντικό να ξέρουμε τις δυνάμεις μας, να βλέπουμε τις οάσεις της ευτυχίας μας όταν αυτές προβάλλουν και διαγράφονται στην ιστορία της ζωή μας, και να παραδεχόμαστε τη βαρύτητα που έχουν οι ικανότητές μας, παρ’ όλα όσα μας συμβαίνουν, κα να απολαμβάνουμε βαθιά τις ευτυχίες μας.»
Μέσα στο βιβλίο της Χαρά, Έμπνευση και Ελπίδα, η Verena Kast, τονίζει πως «Η φυσική σπουδαιότητα και παραδοχή του εαυτού μας, που δεν έχει ανάγκη από απόδειξη, οδηγεί στο ξάνοιγμα.»
Επιλογικά…
Γνωρίζει ο άνθρωπος πώς να «χρησιμοποιήσει» τον εγκέφαλο;
Σχετικά με τον ανθρώπινο εγκέφαλο, μέσα στο βιβλίο της Mara Diersen, ‘Πώς μαθαίνει και θυμάται ο εγκέφαλος;’, βρίσκουμε απόσπασμα του Arthur Koestler, που μας λέει: «Ο εγκέφαλος είναι το μοναδικό παράδειγμα όπου η εξέλιξη προίκισε ένα είδος με ένα όργανο που δε γνωρίζει πώς να το χρησιμοποιήσει’ ένα όργανο πολυτελείας, που ο άνθρωπος θα μάθει να χρησιμοποιεί κατάλληλα μόνο μετά από χιλιάδες χρόνια, αν τα καταφέρει». Ερωτήματα που ταξιδεύουν μέσα στους αιώνες, βρίσκονται και στα θεατρικά κείμενα, από τις Βάκχες και τον Άμλετ μέχρι το σύγχρονο συγγραφικό περιβάλλον. Η ανθρώπινη συνείδηση εγείρει τα σχετιζόμενα μαζί της αινίγματα. Από τη μεταφορά της διαπίστωσης στην αρχή αυτού εδώ «του χειρόγραφου», της… αγαπημένης μου Οφηλίας, οδηγήθηκα μέσω προσωπικών βιωμάτων σε τρεις παραστάσεις που είχα η ίδια δει, όταν παίζονταν στα θέατρα της Αθήνας.
Μέσω του αρχείου μου, επανέφερα στο σήμερα τα ερωτήματα, καθώς με παρόμοιους τρόπους συνεχίζουν να υφίστανται. Σε αυτές τις τρεις παραστάσεις γίνεται λόγος για χαρακτηριστικά της ψυχικής υγείας του ανθρώπου μέσα στην κοινωνία. Οι επιστήμες προοδεύουν, στα καλλιτεχνικά εργαστήρια γίνονται ζυμώσεις και άνθρωποι συνεχίζουν τις πορείες τους. Η τεχνολογία εισβάλλει πλέον στη ζωή μας, φέρνοντας ιλιγγιώδεις αλλαγές και κάνοντας έκκληση για προσαρμογές. Τίθεται παράλληλα διαρκώς το θέμα της βιωσιμότητας. Σε ποιο βαθμό η μέριμνά της κοινωνίας για την ψυχική υγεία μπορεί να συνδεθεί με τη δράση για τη βιωσιμότητα στον πλανήτη και πώς μπορούν οι παραστατικές τέχνες να έχουν συμβολή σε αυτό; Αν κάτι μου μένει από αυτά τα τρία θεατρικά, σαν ένα κεντρικό σημείο είναι η διάθεση της στήριξης, της βοήθειας προς τον άνθρωπο που εκείνη τη στιγμή χρειάζεται έναν άνθρωπο δίπλα του, έναν άνθρωπο που με ό,τι εν πάσει περιπτώσει, εκείνη την ώρα γνωρίζει, μπορεί να βοηθήσει. Σε αυτό το σημείο αλιεύω τα ψήγματα της ανθρώπινης εξέλιξης, που με έναυσμα το θέατρο μεταγγίζονται από άνθρωπο σε άνθρωπο. Και το μυστήριο συνεχίζει καλώντας μας να ρίξουμε το προσωπικό μας φως…
Καθώς η αγάπη μου για το θέατρο είναι μεγάλη, αυτόν το μήνα διερευνώ κάποιες από τις πολυάριθμες διαστάσεις αυτής της σχέσης. Ο ελληνικός χώρος σχετίζεται με δυνατούς δεσμούς με την τέχνη του θεάτρου που έχει μια βαθιά παράδοση μέσα στους αιώνες. Ακόμα και σήμερα οι αρχαίοι τόποι με θέατρα είναι πόλος έλξης για ανθρώπους από κάθε σημείο του πλανήτη. Ο χώρος, οι ιστορικές αναφορές, αλλά και τα όσα διαδραματίζονται μεταξύ των ανθρώπων είναι αξιοθαύμαστα, προάγοντας δυνατότητες του ανθρώπου όπως η δημιουργία, η έκφραση και η ποικιλόμορφη επικοινωνία. Μέσα από το ταξίδι μου στο χωροχρόνο της θεατρικής δημιουργίας, επέλεξα σήμερα να εστιάσω επιγραμματικά σε κάποιες εκφάνσεις που συντελούν στην ποιότητα της ανθρώπινης εμπειρίας όταν σχετίζεται με το θέατρο και αυτές αναφέρονται εδώ:
Γνώση: Το θέατρο αποτελεί ένα μέσο μέσω του οποίου μπορεί κανείς να εξερευνήσει ιστορικά, κοινωνικά και φιλοσοφικά θέματα. Η θεατρική εμπειρία ενισχύει τη γνώση πάνω σε πολιτισμικές, διεπιστημονικές και κοινωνικές πτυχές, δίνοντας στους θεατές τη δυνατότητα να μάθουν και να συνειδητοποιήσουν νέες προοπτικές προσέγγισης των ζητημάτων που τους ενδιαφέρουν.
Δημιουργικότητα: Η συμμετοχή σε θεατρικά έργα ή εργαστήρια ενθαρρύνει τη δημιουργική έκφραση. Οι συμμετέχοντες αναπτύσσουν τη φαντασία τους και μαθαίνουν να εκφράζουν ιδέες μέσω της δραματικής τέχνης. Ο Ken Robinson, στο βιβλίο Η άλλη λογική, αναλύει διεξοδικά σχετικά τη δημιουργικότητα της ανθρώπινης φύσης και αναφέρει, χαρακτηριστικά: «Η δημιουργικότητα είναι ένα βήμα πάνω από τη φαντασία. Η φαντασία μπορεί να είναι ολότελα ιδιωτική υπόθεση εσωτερικής συνείδησης… Το να αποκαλέσεις κάποιον δημιουργικό σημαίνει πως δρα παράγοντας κάτι με τρόπο ενσυνείδητο.»
Έκφραση: Το θέατρο παρέχει ένα πλαίσιο όπου οι άνθρωποι μπορούν να εκφράσουν συναισθήματα και ιδέες με μοναδικό τρόπο. Είναι μια διαδικασία που βοηθάει τα άτομα να κατανοήσουν, να επεξεργαστούν και να εκφράσουν δημιουργικά τις σκέψεις τους.
Αναψυχή: Το θέατρο είναι επίσης μια πηγή διασκέδασης και ψυχικής ανάτασης, προσφέροντας ένα διάλειμμα από την καθημερινότητα και τον στρες μέσω της αφήγησης των ιστοριών, της επικοινωνίας των δημιουργικών κειμένων, της ανταλλαγής ερεθισμάτων και ιδεών, τον συνδυασμό καλλιτεχνικών ρευμάτων όπως του χορού και της μουσικής. Ανάλογα με το θέαμα μπορεί να είναι μια πηγή απόλαυσης ή λύτρωσης για τους ανθρώπους.
Συναίσθημα: Η θεατρική τέχνη μπορεί να συμβάλλει στη βαθιά συναισθηματική κατανόηση και την έκφραση. Μέσα από τους θεατρικούς ήρωες και χαρακτήρες ο καλλιτέχνης και το κοινό συνδέονται με κρυφά και φωτεινά σημεία της ανθρώπινης φύσης. Τα θεατρικά κείμενα είναι ένας παγκόσμιος πλούτος αναφορών και έρευνας του αινίγματος της ανθρώπινης φύσης. Μέσω της φωνής, της κίνησης, της αλληλεπίδρασης μεταξύ δημιουργών και κοινού και της συνύπαρξης οι άνθρωποι μαθαίνουν όλο και περισσότερα στοιχεία για το συναισθημετικό κόσμο μέσω της δια ζώσης συναισθηματικής εμπειρίας.
Επικοινωνία: Το θέατρο είναι μια άμεση μορφή επικοινωνίας. Μέσω της ερμηνείας των ρόλων και των διαλόγων, το θέατρο διδάσκει τεχνικές επικοινωνίας και βοηθά στη βελτίωση της αυτογνωσίας και της άμεσης προσωπικής αλληλεπίδρασης.
«Καινοτομία είναι η διαδικασία εφαρμογής νέων ιδεών στην πράξη. Η καινοτομία είναι εφαρμοσμένη δημιουργικότητα.» Ken Robinson, Άλλη Λογική
Η τέχνη του θεάτρου μπορεί να «δανείσει» χαρακτηριστικά σε άλλους τομείς μάθησης και εκπαίδευσης ώστε να συμβάλλει σε μια ουσιαστική διαδικασία μεταμόρφωσης.
Εκπαίδευση και θεατρικά εργαστήρια: Βιωματική μάθηση και συναισθηματική επίγνωση.
Τα θεατρικά εργαστήρια προσφέρουν μια πρακτική προσέγγιση στη μάθηση. Συμμετέχοντας σε αυτά, τα άτομα μπορούν να αποκτήσουν πολλές δεξιότητες που σχετίζονται με την ανθρώπινη φύση όπως επίσης με τη δραστηριότητα του ανθρώπου σε κοινωνικό και επαγγελματικό επίπεδο. Μέσα από ασκήσεις, οι άνθρωποι έχουν τη δυνατότητα να:
Συνδέονται με το σώμα τους, βελτιώνοντας τη σωματική τους αίσθηση και ευελιξία.
Αναπτύσσουν κοινωνικές και επικοινωνιακές δεξιότητες, μέσω της διαδραστικότητας των παιχνιδιών και των ασκήσεων.
Ενισχύουν τη συναισθηματική τους επίγνωση, καθώς μαθαίνουν να αναγνωρίζουν, να εκφράζουν και να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους μέσω της τέχνης.
Δράσεις που συμπεριλαμβάνουν το θέατρο και την τέχνη μπορεί να ενισχύσουν την αντίληψη για τη σύγχρονη βιωσιμότητα, καθώς μπορούν να προάγουν την προσωπική ανάπτυξη και την κοινωνική ευημερία, διδάσκοντας έναν ολοκληρωμένο τρόπο ζωής που υποστηρίζει τη συνειδητοποίηση και την ενσυναίσθηση των κοινωνικών συστημάτων.
Αυτό το μήνα διερευνώ και επικοινωνώ πώς το θέατρο μπορεί να εμπλουτίσει τις ανθρώπινες σχέσεις, το coaching και την προσωπική ανάπτυξη, καθώς και να προσφέρει εργαλεία για την ανάπτυξη δεξιοτήτων που είναι χρήσιμες σε όλες τις πτυχές της ζωής.
Στην εκπαίδευση, τη μάθηση και τη σχέση τους με την παραγωγική τεχνητή νοημοσύνη και την αγορά εργασίας καθοδηγήθηκε η εστίαση κατά την τρίτη ημέρα του GenAI Summit SE Europe 2024, που φιλοξενήθηκε στο Ίδρυμα Ευγενίδου στις 29.2.2024-2.3.2024. Μέσα από μια σειρά παρουσιάσεων, πάνελς, εργαστηρίων και εποικοδομητικών συζητήσεων, οι συμμετέχοντες άντλησαν πληθώρα στοιχείων για τις διαστάσεις της εφαρμογής της παραγωγικής τεχνητής νοημοσύνης. Διοργανωτές και κοινό συνυπήρξαν σε μια διαδικασία γνωστοποίησης θεωρητικών και πρακτικών στοιχείων για αυτή την εξέλιξη της σύγχρονης τεχνολογίας.
Το πρωί της τρίτης ημέρας έγινε η παρουσίαση της Ελενας Χατζηαθανασιάδου από την OpenAI. Μεταφέροντας το κλίμα της OpenAI μέσα από μηνύματα των εργαζόμενων στα έργα της, η Έλενα Χατζηαθανασιάδου μετέδοσε μια ατμόσφαιρα συνεργασίας ανθρώπινου δυναμικού προκειμένου να υπάρχει βελτίωση των τεχνολογιών που παρέχει η εταιρία στην κοινωνία και στους ανθρώπους. Στην παρουσίαση για το κοινό του GenAI Summit SE Europe 2024, μετέδοσε το μήνυμα του CEO της OpenAI, Sam Altman, για το νέο πρόγραμμα, ‘Residency program’: «Αυτό το πρόγραμμα είναι ένας άριστος τρόπος για άτομα που είναι περίεργα, παθιασμένα και έχουν δεξιότητες να οξύνουν την εστίασή τους στην τεχνητή νοημοσύνη και τη μηχανική μάθηση– και να μας βοηθήσουν να επινοήσουμε το μέλλον».
Το μέλλον της εργασίας σε οργανισμούς στη χώρα μας σε σχέση με τις παγκόσμιες εξελίξεις αναπτύχθηκε στο πάνελ για με τη Μαρία Γιαννιού, την Αμαλία Κωνσταντακοπούλου, τη Νάνσυ Ζαχαριάδου και τον Κώστα Βαβαρούτα. Η συντονίστρια του πάνελ, Μαρία Γιαννιού είναι πιστοποιημένη coach ενδυνάμωσης και ηγεσίας και εκπαιδεύτρια σε εταιρικό περιβάλλον, η συμμετέχουσα ομιλήτρια Αμαλία Κωνσταντακοπούλου είναι συνιδρύτρια και director στην NGO, The Tipping Point, η Νάνσυ Ζαχαριάδου Director για τις πολιτιστικές και κοινωνικές πρωτοβουλίες του ομίλου στην Τράπεζα Πειραιώς και ο Κώστας Βαβαρούτας HR Director Cenergy Holdings & Sidenor Group. Σε αυτή τη συζήτηση αναπτύχθηκαν ενδιαφέρουσες οπτικές σχετικά με το μέλλον της αγοράς εργασίας. Η προσέγγιση που γίνεται είναι ότι καθώς συντελούνται διαρκώς αλλαγές στα εργασιακά περιβάλλοντα, οι άνθρωποι έχουν την ευκαιρία της διαρκούς μάθησης και εξέλιξης. Οι άνθρωποι χρειάζονται νέες δεξιότητες και όσοι μένουν κοντά στις εξελίξεις της εργασίας, διατηρούν την παρουσία τους σε αυτήν. Ένα από τα ουσιαστικά ζητήματα που τέθηκαν στο πάνελ αυτό είναι ότι η δεξιότητα του να θέτει ο άνθρωπος σωστές ερωτήσεις αναδεικνύεται κεντρικής σημασίας για το περιβάλλον νέων τεχνολογιών και παραγωγικής τεχνητής νοημοσύνης.
Η εστίαση την εκπαίδευση και στο ποιοι τρόποι υπάρχουν για να χτιστεί μια καλή σχέση του ανθρώπου με την τεχνολογία στο σχολείο και στο Πανεπιστήμιο αφορά στο πάνελ που συντόνισε η Ιωάννα Ταούκη (Instructional designer στην εταιρεία 100mentors). Η Πέπη Μέλη (υπεύθυνη για την εμπειρία μάθησης και την έρευνα στην 100mentors), ο Κώστας Καρπούζης, Δρ στο τμήμα Επικοινωνίας Μέσων και Πολιτισμού του Παντείου Πανεπιστημίου και δύο συμμετέχουσες εκπαιδευτικοί από τον κλάδο της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, ανέπτυξαν διάλογο σχετικά με το πώς η παραγωγική τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να συμβάλλει στην εκπαιδευτική διαδικασία, ώστε να δομείται μια πιο ομαλή σχέση της εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας για τα άτομα. Έγινε παρουσίαση της εφαρμογής 100mentors με την προσέγγιση να υπάρχει σύνδεση της τεχνολογίας με τoν ανθρώπινο παράγοντα, στο πλαίσιο δόμησης μιας καλής σχέσης της μάθησης με τα εργαλεία της παραγωγικής τεχνητής νοημοσύνης.
Η παραγωγική τεχνητή νοημοσύνη είναι εδώ και θέτει ποικίλα ζητήματα και ερωτήματα. Ένα από τα πιο καίρια είναι οι εκφάνσεις της ανταπόκρισης του ανθρώπου σε αυτό που συμβαίνει. Για παράδειγμα, σε τομείς εκπαιδευτικής, ηθικής, ψυχολογικής διάστασης η παγκόσμια κοινότητα ερευνά σε θεωρία και προβαίνει σε πρακτικά βήματα ενσωμάτωσης της παραγωγικής νοημοσύνης. Στην κοινωνία, στην εκπαίδευση, στην αγορά εργασίας αυτά τα διαβήματα είναι ακόμα σε αρχικό στάδιο, υπάρχει απόσταση να διανυθεί. Η συμβολή του ανθρώπου στις διαδικασίες αναθεωρείται και οι ευκαιρίες είναι εκεί για πολλούς κλάδους που αφορούν στην ενσωμάτωσή της με όσο γίνεται πιο εποικοδομητικό τρόπο.
Καθώς οι προκλήσεις εντοπίζονται, τα σκοτεινά σημεία διερευνώνται παράλληλα. Με την έρευνα διαφαίνονται οι ευκαιρίες και οι λύσεις. Το GenAI Summit SE Europe ανοίγει διάλογο παρέχοντας νέες δυνατότητες λύσεις. Οι συμμετέχοντες άνθρωποι καταθέτουν τα αποτελέσματα έρευνας, τις εμπειρίες και το έργο τους. Φέρνουν τη χώρα μας σε σχέση με το παγκόσμιο γίγνεσθαι σχετικά με την πρόοδο στην παραγωγική τεχνητή νοημοσύνη, επιχειρώντας να συμβάλλουν στο να καλλιεργηθεί μια υγιής σχέση μεταξύ των νέων τεχνολογιών και του ανθρώπου.
Η πρόοδος μας συμπαρασύρει, αλλά εμείς συνεχώς αναδυόμαστε από αυτήν, για να μη χάσουμε εντελώς την επαφή με την πραγματικότητα, για να μη γίνουμε εντελώς προοδευτικοί, παρανοϊκοί.
Vilém Flusser, η Γραφή
Καθώς εκτυλίσσεται το Σαφάρι της Τεχνητής Νοημοσύνης, εγείρονται ερωτήματα που χρειάζονται απαντήσεις. Σημειώνω εδώ ότι ανοίγω διάλογο κυρίως για το πεδίο που έχει ονομαστεί παραγωγική τεχνητή νοημοσύνη (generative Ai) το οποίο έχει αναδυθεί σχετικά πρόσφατα. Μετά τη έκρηξη που συντελέστηκε με το άνοιγμα στην αγορά του ChatGPT, διαφορετικοί τομείς της κοινωνίας εργάζονται προκειμένου να δοκιμάσουν και να ενσωματώσουν τη αλλαγή, ενώ παράλληλα αναπτύσσουν διάλογο για τα πιθανά σκοτεινά σημεία που ενέχει αυτή η έκβαση της πορείας της τεχνολογίας. Καθώς κάθε άνθρωπος, η σύγχρονη γυναίκα δέχεται επιπτώσεις από το φαινόμενο, επιλέγω λοιπόν να καταπιαστώ με αυτό δίνοντας κάποια από τα στοιχεία που αποκόμισα από προσωπική έρευνα και εμπειρία με όσο πιο απλό τρόπο είναι εφικτό αυτό να συντελεστεί.
Ένα αινιγματικό ταξίδι στην αρχή του
Σε ένα στοιχείο φαίνεται να συγκλίνουν τα δεδομένα που παραδίδονται σχετικά με την παραγωγική τεχνητή νοημοσύνη στους τομείς στην κοινωνία, είναι σε πολύ αρχικό στάδιο της πρακτικής εφαρμογής της. Στο κείμενο αυτό εστιάζω κυρίως σε δεδομένα που βρίσκονται σε άρθρο του Economist, σχετικά με την παραγωγική τεχνητή νοημοσύνη και το βαθμό ενσωμάτωσης της στην αγορά. Έχω αναφέρει σε προηγούμενο post, ότι στην Αμερική οι εταιρείες δαπανούν, κατά μέσο όρο, περίπου το 8% του προυπολογισμού τους για την τεχνολογία σε αντιπαραβολή προς τον τομέα της εκπαίδευσης, που διαθέτει 2%-5% του προϋπολογισμού για τον κλάδο της τεχνολογίας.
Με τις πρόσφατες εξελίξεις στον κλάδο της παραγωγικής τεχνητής νοημοσύνης, η εταιρεία Nvidia, η οποία σχεδιάζει τσιπ που χρησιμοποιούνται για την εκπαίδευση και τη λειτουργία μοντέλων όπως το gpt-4, ανέφερε τα αποτελέσματα του τέταρτου τριμήνου, εκτοξεύοντας την αξία της στην αγορά στα 2 τρισεκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα με τον Economist.
Η ai mania, κατά το ίδιο άρθρο, αύξησε επίσης τις τιμές των μετοχών άλλων τεχνολογικών κολοσσών, συμπεριλαμβανομένης της Alphabet (η εταιρική μητρική εταιρεία της Google), της Amazon και της Microsoft, οι οποίοι ξοδεύουν πολλά για την ανάπτυξη της τεχνολογίας.
Οι πωλήσεις ωστόσο, φαίνεται ότι παραμένουν ακόμα σε σχετικά χαμηλά επίπεδα. Τον περασμένο χρόνο, η τεχνητή νοημοσύνη αντιπροσώπευε μόνο το ένα πέμπτο περίπου της αύξησης των εσόδων στο Azure, το τμήμα cloud-computing της Microsoft και τις σχετικές υπηρεσίες. Η Alphabet και η Amazon δεν αποκαλύπτουν τις πωλήσεις τους, αλλά οι αναλυτές υποπτεύονται ότι είναι χαμηλότερες από αυτές της Microsoft.
Χρειάζεται ακόμα χρόνος
Ένα μάθημα από προηγούμενες τεχνολογικές καινοτομίες είναι ότι, σε επίπεδο οικονομίας, χρειάζονται χρόνια για να αποδώσουν. Ο μέσος εργαζόμενος στη μέση επιχείρηση χρειάζεται χρόνο για να συνηθίσει σε νέους τρόπους εργασίας. Τα κέρδη παραγωγικότητας από τον προσωπικό υπολογιστή ήρθαν τουλάχιστον μια δεκαετία αφότου έγινε ευρέως διαθέσιμος.
Σύμφωνα με μια πρόσφατη έρευνα της Boston Consulting Group (BCG), η πλειονότητα των στελεχών είπε ότι θα χρειαστούν τουλάχιστον δύο χρόνια για να «ξεπεραστεί η διαφημιστική εκστρατεία» γύρω από την τεχνητή νοημοσύνη.
Κλάδοι στους οποίους εφαρμόζεται
Ορισμένοι από τους κλάδους που έχει βρει εφαρμογή, σύμφωνα με το άρθρο του Economist, είναι αυτοί των δικηγόρων, των επενδυτικών τραπεζών, των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και των καλλυντικών. Συγκεκριμένα παραδείγματα εταιρειών αναφέρονται σε σχέση με τους τρόπους που έχουν ενσωματώσει την παραγωγική τεχνητή νοημοσύνη στις λειτουργίες τους.
Δικηγόροι: Οι δικηγόροι φαίνεται ότι ήταν από τους πρώτους που υιοθέτησαν. Η Allen & Overy, μια μεγάλη δικηγορική εταιρεία, συνεργάστηκε με τη Harvey, μια startup, για να αναπτύξει ένα σύστημα που χρησιμοποιούν οι δικηγόροι της για να βοηθήσουν σε στοιχεία από την επιμέλεια έως την ανάλυση συμβάσεων.
Επενδυτικές Τράπεζες: Οι επενδυτικές τράπεζες χρησιμοποιούν την τεχνητή νοημοσύνη για να αυτοματοποιήσουν μέρος της ερευνητικής τους διαδικασίας.
Μέσα κοινωνικής δικτύωσης: Η Pinterest, εταιρεία μέσων κοινωνικής δικτύωσης, λέει ότι βελτίωσε τη συνάφεια των αποτελεσμάτων αναζήτησης των χρηστών κατά δέκα ποσοστιαίες μονάδες χάρη στην παραγωγική τεχνητή νοημοσύνη. Σε πρόσφατη κλήση κερδών, ο CEO της Pinterest, Bill Ready, είπε ότι τα νέα μοντέλα ήταν 100 φορές μεγαλύτερα από αυτά που χρησιμοποιούσε προηγουμένως η εταιρεία.
Εταιρεία Καλλυντικών: Η L’Oréal, μια από τις μεγαλύτερες εταιρείες καλλυντικών στον κόσμο, έχει τραβήξει τα βλέμματα των επενδυτών καθώς βελτιώνει την Betiq, ένα εσωτερικό εργαλείο μέτρησης και να βελτιώσει τη διαφήμιση και την προώθηση της εταιρείας. Η L’Oréal ισχυρίζεται ότι η παραγωγική τεχνητή νοημοσύνη (generative ai) δημιουργεί ήδη «αυξήσεις παραγωγικότητας έως και 10-15% για ορισμένες από τις επωνυμίες μας που το έχουν αναπτύξει».
Ανθρώπινη Συμβολή στην εφαρμογή
Αναφορά της Accenture λέει ότι o αντίκτυπος της παραγωγικής τεχνητής νοημοσύνης στο χώρο εργασίας θα εξαρτηθεί από τον τρόπο εφαρμογής της και τους τρόπους που ρυθμίζεται και ενσωματώνεται σε διάφορες βιομηχανίες και οργανισμούς.
Σε online webinar που διοργανώθηκε από το King’s College London με συμμετοχή επιστημόνων για να αναπτυχθεί εποικοδομητικός διάλογος σχετικά με ζητήματα που αφορούν στην παραγωγική τεχνητή νοημοσύνη και την ηθική, οι συμμετέχοντες μίλησαν για εκφάνσεις που μπορεί να έχει σε κλάδους όπως: η πληροφορική, η νομική και η φιλοσοφία. Στο πάνελ συμμετείχαν: Co-Chair Professor Steven Connor, Professor of Living Well with Technology in Faculty of Arts & Humanities; Co-Chair ProfessorMarion Thain, Executive Dean of the Faculty of Arts & Humanities, Professor of Culture & Technology; Dr Kate Devlin, Reader in Artificial Intelligence & Society in the Department of Digital Humanities; Professor Mateja Durovic: Professor of Law and Technology at the Dickson Poon School of Law; Director of the Centre for Digital Law; Co-Director of the Centre of Technology, Ethics, Law and Society at King’s; Dr Sanjay Modgil: Reader in Artificial Intelligence, Department of Informatics; visiting Professor at the Department of Philosophy, University of Milan. Η Dr Kate Devlin εισήγαγε τη διάσταση ότι η τεχνητή νοημοσύνη δημιουργείται από επιτελεία στα οποία συμμετέχουν πολλοί άνθρωποι και σχετικό ανθρώπινο δυναμικό που καλύπτει πολυάριθμες ειδικότητες εργασίας. Ο Καθηγητής Mateja Durovic, ανέφερε ότι πρόκειται για ένα στοιχείο που εγείρει ζητήματα και προκλήσεις για τον κλάδο της νομικής και της νομοθεσίας, αλλά και για την κατάρτιση αποτελεσματικών πλαισίων για την εύρυθμη εφαρμογή της στην κοινωνία. O Dr Sanjay Modgil, επεσήμανε ότι μια οπτική που θέλει να εισάγει στο πεδίο του διαλόγου για την τεχνητή νοημοσύνη είναι ότι ένα χαρακτηριστικό που έχουν τα μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης είναι η έλλειψη καρδιάς.
Η παραγωγική τεχνητή νοημοσύνη είναι εδώ, πεδίο ανοιχτό μαζικά πλέον για τον σύγχρονο άνθρωπο. Οι δυνατότητες, οι ευκαιρίες και οι προκλήσεις που προσφέρονται είναι πολλές με αποτέλεσμα να χρειάζεται κάθε άνθρωπος να καταρτίσει τον προσωπικό του χάρτη για τη χρήση της. Καθώς η έρευνα και η εφαρμογή της γιγαντώνεται, τα ζητήματα και οι προκλήσεις είναι εκεί προκειμένου οι άνθρωποι να αναπτύξουν μια υγιή σχέση μαζί της, επωφελούμενοι από το θετικό της φορτίο. Σε κάθε περίπτωση, η γνώση και ο διάλογος δρομολογούν μια όσο γίνεται πιο εποικοδομητική χρήση της.
Μήπως δε λέει η διαλεκτική, ότι το ξεπερασμένο δε σβήνει αλλά υπερβαίνεται διατηρούμενο;
Vilém Flusser, Η γραφή
Αναλογιζόμενη τις εξελίξεις στον τομέα της εκπαίδευσης αλλά και αυτόν των επιχειρήσεων κατά τα τελευταία πέντε έτη, δεν μπορώ να αφήσω εκτός διαλόγου το καίριο ζήτημα της τεχνητής νοημοσύνης. Γίνεται πολύς λόγος σχετικά με την τεχνητή νοημοσύνη με αποτέλεσμα να υπάρχει ο κίνδυνος να χαθείς μέσα στον στρόβιλο των πληροφοριών. Οι αξιόπιστες πηγές και ο ποιοτικός διάλογος συμβάλλουν ώστε να έχει κάθε άνθρωπος προσωπικό όφελος από τις ραγδαίες εξελίξεις της τεχνολογίας παγκοσμίως. Έχοντας περάσει χρόνια εφαρμογών, πειραμάτων, έρευνας και δοκιμών οι νέες τεχνολογίες είναι εδώ και δημιουργούν περιβάλλον απειλής αλλά ταυτόχρονα και ευκαιριών. Με το παρόν κείμενο, επιχειρώ μια εισαγωγή στον κόσμο της τεχνητής νοημοσύνης κυρίως για εσένα που είσαι σε ένα αρχικό στάδιο καλλιέργειας της γνώσης και εφαρμογής, και αν είσαι σε πιο προχωρημένο, εύχομαι να βρεις κάποιες ιδέες που θα φωτίσουν από άλλη πλευρά την πορεία σου.
Στοιχεία για τη διείσδυση της τεχνητής νοημοσύνης στην εκπαιδευτική διαδικασία.
Σύμφωνα με αναρτημένο άρθρο στην ιστοσελίδα “The Economist”, τα αμερικανικά σχολεία και πανεπιστήμια δαπανούν περίπου το 2% και το 5% των προϋπολογισμών τους, αντίστοιχα, στην τεχνολογία’ ενώ το ποσοστό αυτό αγγίζει το 8% για τη μέση αμερικανική εταιρεία. Στο ίδιο άρθρο αναφέρεται ότι οι ειδικοί τεχνολογίας θέλουν να λάβουν ένα μεγαλύτερο μερίδιο από τα 6 τρισεκατομμύρια δολάρια που διαθέτει ο κόσμος κάθε χρόνο για την εκπαίδευση. Χαρακτηριστικά, περιγράφει ότι όταν η πανδημία ανάγκασε τα σχολεία και τα πανεπιστήμια να κλείσουν, η στιγμή για μια ευρεία ψηφιακή διάδοση φαινόταν κοντά. Οι μαθητές συνέρρευσαν σε διαδικτυακές πλατφόρμες εκμάθησης για να καλύψουν τα κενά της μάθησης, από μαθήματα μέσω zoom. Στο ίδιο άρθρο αναφέρεται ότι η αξία της πλατφόρμας online μάθησης και διδασκαλίας Chegg στην αγορά, από τα 5δις δολάρια που ήταν στην αρχή του 2020, ανέβηκε στα 12δις ένα χρόνο αργότερα. Στο τέλος του 2022, η αξία σε δολάρια της Chegg, πήγε στα 3δις δολάρια.
Εταιρικό Περιβάλλον – Σε ποιους τομείς εφαρμόζεται;
Η Boston Consulting Group χρησιμοποιεί την τεχνητή νοημοσύνη σε πολλαπλούς τομείς όπως το marketing, τα συστήματα υγείας, η εξυπηρέτηση πελατών, η καινοτομία, τα τραπεζικά συστήματα, τα μέσα ενημέρωσης και το ανθρώπινο δυναμικό. Η Boston Consulting Group συνεργάζεται με την OpenAΙ προκειμένου να βοηθήσει τους πελάτες της να αντιληφθούν τη δύναμη της τεχνολογίας της OpenAΙ, ώστε να επιλύουν σύνθετα ζητήματα χρησιμοποιώντας υπεύθυνα την παραγωγική τεχνητή νοημοσύνη (generative AI). H κατανόηση των περιπτώσεων χρήσης της παραγωγικής τεχνητής νοημοσύνης (generative AI) που θα προσφέρουν τη μεγαλύτερη αξία στον εκάστοτε κλάδο είναι καθοριστική για το μέλλον, σύμφωνα με εκτιμήσεις της McKinsey. Η αναφορά της, “The economic potential of generative AI: The next productivity frontier”, περιέχει ενότητες που περιγράφουν λεπτομερώς τον τρόπο αναγνώρισης των περιπτώσεων χρήσης της παραγωγικής τεχνητής νοημοσύνης, με το υψηλότερο δυναμικό αξίας στους τραπεζικούς κλάδους, τις επιστήμες για τον άνθρωπο και τις βιομηχανίες λιανικής και καταναλωτικών συσκευασμένων αγαθών. Επομένως, χρειάζεται να γίνεται αξιολόγηση του καθενός κλάδου.
Μέσα στο GenAI Summit SE Europe, το οποίο πραγματοποιήθηκε στο Ίδρυμα Ευγενίδου, στις 29.2.2024-2.3.2024, έγινε λόγος για 12 κατηγορίες στις οποίες εφαρμόζεται η παραγωγική τεχνητή νοημοσύνη: κοινωνική πολιτική, νομική, συμβουλευτική, οικονομία, προϊόν, υγεία, φιλοξενία, εκπαίδευση, marketing, ανθρώπινο δυναμικό, εμπειρία στην εξυπηρέτηση, start-ups και επενδύσεις. Κατά τις ημέρες τις διοργάνωσης ομιλητές, οργανωτική ομάδα και συμμετέχοντες μυήθηκαν στα μυστικά της τεχνητής νοημοσύνης μέσα σε ένα περιβάλλον ώσμωσης του ανθρώπου με τις δυνατότητες της τεχνολογίας. Παρά την έμφαση του γεγονότος στο λόγο σχετικά με την ακμή της τεχνολογίας στην παραγωγική τεχνητή νοημοσύνη, η παρουσία του ανθρώπινου στοιχείου ήταν έντονη, προσδίδοντας στο GenAI Summit SE Europe, ένα ιδιαίτερα μοναδικό χρώμα.
Ποια είναι η ανταπόκριση των εταιριών στις αλλαγές;
Η εφαρμογή της παραγωγικής τεχνητής νοημοσύνης με ταχύτητα και ασφάλεια, είναι στο κέντρο του ενδιαφέροντος σε άρθρο της ΜcKinsey, κοινοποιημένο στις 13.3.2024. Αναφέρεται ότι η έρευνα της McKinsey υπολόγισε πως η παραγωγική τεχνητή νοημοσύνη έχει τη δυνατότητα να προσθέσει έως και 4,4 τρισεκατομμύρια δολάρια σε οικονομική αξία στην παγκόσμια οικονομία. Επίσης, εκτιμάται ότι ενισχύει τον αντίκτυπο όλης της τεχνητής νοημοσύνης, κατά 15 έως 40%. Πολλοί εταιρικοί ηγέτες θα αποκομίσουν αυτή την αξία, ωστόσο υπάρχει αυξανόμενη αναγνώριση για το ότι οι ευκαιρίες της παραγωγικής τεχνητής νοημοσύνης (generative AI) συνοδεύονται από σημαντικούς κινδύνους. Σε μια πρόσφατη έρευνα σε περισσότερους από 100 οργανισμούς με έσοδα άνω των 50 εκατομμυρίων δολαρίων σε ετήσια βάση, η McKinsey διαπιστώνει ότι το 63% των ερωτηθέντων χαρακτηρίζει την εφαρμογή της παραγωγικής τεχνητής νοημοσύνης (generative AI) ως «υψηλή» ή «πολύ υψηλή» προτεραιότητα. Όμως, το 91% των ερωτηθέντων δηλώνουν ότι δεν αισθάνονται «πολύ προετοιμασμένοι», να το κάνουν αυτό με υπεύθυνο τρόπο.
Σε ζωντανή μετάδοση (AI Summit New York BCG X LinkedΙn Live Session), στις 7.12.2023, η Managing Director και Partner της BCG στη Νέα Υόρκη, Helen Han συνομίλησε με δυο εκπροσώπους της BCG για ένα πείραμα της εταιρείας σχετικά με την παραγωγική τεχνητή νοημοσύνη (generative AI) με συμμετέχοντες 750 συμβούλους. Η ίδια σημείωσε ότι πέρασε ένας χρόνος από τη έκδοση του ChatGPT, και ρώτησε τι μάθαμε και σε ποιο σημείο είμαστε. Ο Nicolas de Bellefonds, Managing Director και Senior Partner της BCG στο Παρίσι, αναφορικά με την έρευνα στην παραγωγική τεχνητή νοημοσύνη, απάντησε: «Υπάρχουν ορισμένα πράγματα που δεν πίστευα ότι ήταν πιθανά, τα οποία βιώνω. Αλλά αυτό που είδαμε επίσης, είναι ότι πολύ συχνά υπάρχει ένα αξιοσημείωτο κενό μεταξύ τεχνολογικής ωριμότητας και εταιρικής ωριμότητας. Θα έλεγα ότι λιγότερο από το 50% των μεγάλων εταιρειών συμμετέχουν ενεργά στο να μετατρέπουν αυτήν την τεχνολογική μαγεία σε εταιρική μαγεία και να καθοδηγούν πραγματικό αντίκτυπο από αυτήν.»
«H παραγωγική τεχνητή νοημοσύνη (generative AI) έχει βγει στη σκηνή. Εμφανίστηκε γρήγορα και εξελίσσεται ακόμα πιο γρήγορα», διαβάζουμε σε αναφορές της Accenture σχετικά με την εργασία και το ανθρώπινο δυναμικό. «Οι ομάδες μας έχουν ήδη εργαστεί σε περισσότερα από 700 έργα πελατών», αναφέρεται για τη μέχρι στιγμής εμπειρία. Σχετικά με τη συμβολή του ανθρώπινου στοιχείου στη χρήση της παραγωγικής τεχνητής νοημοσύνης σημειώνεται χαρακτηριστικά: «Γνωρίζουμε ότι το να φτάσουμε να επωφεληθούμε πλήρως από το δυναμικό της παραγωγικής τεχνητής νοημοσύνης (generative AI) εξαρτάται όχι μόνο από μια ισχυρή βάση δεδομένων, αλλά επίσης από την προθυμία των ηγετών να ηγηθούν και να μάθουν διαφορετικά». Οι δημιουργοί της αναφοράς συμπληρώνουν ότι «Η παραγωγική τεχνητή νοημοσύνη έχει τη δυνατότητα να αλλάζει σημαντικά τη φύση της εργασίας σε διάφορες βιομηχανίες και πεδία. Ενώ η παραγωγική τεχνητή νοημοσύνη (generative AI) έχει τη δυνατότητα να επιφέρει πολυάριθμα οφέλη, εγείρει επίσης την ηθικές και κοινωνικές ανησυχίες, συμπεριλαμβανομένων θεμάτων που σχετίζονται με τη μετατόπιση θέσεων εργασίας, την ιδιωτικότητα δεδομένων, την προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας, τις «προκαταλήψεις» και την υπεύθυνη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης.» Σύμφωνα με τα δεδομένα της Accenture, o αντίκτυπος της παραγωγικής τεχνητής νοημοσύνης στην εργασία θα εξαρτηθεί από τον τρόπο εφαρμογής της, τον τρόπο που ρυθμίζεται και ενσωματώνεται σε διάφορες βιομηχανίες και οργανισμούς.
Η OpenAI αριθμεί ήδη κάποια χρόνια παρουσίας και παρά το «νεαρό της ηλικίας της» έχει περάσει από τρικυμιώδεις διαδρομές και συνεχίζει την πορεία της. Η Έλενα Χατζηαθανασιάδου από την OpenAI, στην παρουσίασή της στο GenAI Summit SE Europe, στις 2.3.2024 ανακοίνωσε το άνοιγμα του προγράμματος OpenAI Residency στις 5.3.2024. Το OpenAI Residency, είναι ένα πρόγραμμα σχεδιασμένο να βοηθήσει στη γεφύρωση του κενού γνώσης για ερευνητές και μηχανικούς σε άλλα πεδία, για να αποκτήσουν αξιοσημείωτες δεξιότητες και γνώση ώστε να πραγματοποιήσουν μετάβαση της καριέρας τους, στο χώρο της τεχνητής νοημοσύνης και μηχανικής μάθησης.
Τι μπορεί να κάνει ο σύγχρονος πολίτης μέσα σε όλο αυτό; Οι κατευθύνσεις είναι πολλές. Η γνώση, η έρευνα και η εφαρμογή της παραγωγικής τεχνητής νοημοσύνης από τον εκάστοτε άνθρωπο στον τομέα με τον οποίο καταπιάνεται, είναι κάποια από τα βήματα που συμβάλλουν στην υπεύθυνη χρήση της. Αυτά, για να μειώνονται οι δυσχερείς συνέπειες και να ενσωματώνεται η εξέλιξη με σκοπό τη βελτίωση και την επίλυση προβλημάτων.
Στην καρδιά κάθε επιτυχημένης ομάδας βρίσκεται η ικανότητα των μελών της να κατανοούν, να ανταποκρίνονται και να συνδέονται με τα συναισθήματα και τις σκέψεις των άλλων. Η ενσυναίσθηση, ένα κρίσιμο στοιχείο για την αποτελεσματική συνεργασία και την παραγωγικότητα, μπορεί να ενισχυθεί μέσω δραστηριοτήτων team building που εστιάζουν στην ανάπτυξη αυτής της ικανότητας.
Η Σημασία της Ενσυναίσθησης στην Ομαδική Εργασία
Η ενσυναίσθηση προάγει την κατανόηση και τον σεβασμό μεταξύ των μελών της ομάδας, διευκολύνοντας ένα περιβάλλον όπου όλοι αισθάνονται ακούγονται και εκτιμώνται. Αυτό το αίσθημα ασφάλειας και ανήκειν ενθαρρύνει τη ροή ιδεών, την καινοτομία και την αποτελεσματική επίλυση προβλημάτων, οδηγώντας σε αυξημένη παραγωγικότητα.
Πώς το Team Building Ενισχύει την Ενσυναίσθηση και την Παραγωγικότητα
Δημιουργία Βαθύτερων Δεσμών: Δραστηριότητες που απαιτούν συνεργασία και αμοιβαία υποστήριξη βοηθούν τα μέλη της ομάδας να αναπτύξουν βαθύτερους δεσμούς και να κατανοήσουν καλύτερα ο ένας τον άλλον.
Ενθάρρυνση της Ανοικτής Επικοινωνίας: Εργαστήρια και συζητήσεις που εστιάζουν στην ακρόαση και την κατανόηση προωθούν την ανοικτή επικοινωνία και την αμοιβαία κατανόηση, καθιστώντας την ενσυναίσθηση έναν φυσικό πυλώνα της ομαδικής συνεργασίας.
Ανάπτυξη Αμοιβαίας Εμπιστοσύνης: Οι δραστηριότητες που απαιτούν αλληλεγγύη και αμοιβαία εμπιστοσύνη, όπως εμπιστοσύνη πτώσεις ή κοινές προκλήσεις, ενισχύουν την ενσυναίσθηση μέσα από την κατανόηση και την εμπειρία των αναγκών και των ανησυχιών των άλλων.
Ενίσχυση της Συλλογικής Αντιμετώπισης Προκλήσεων: Παιχνίδια και δραστηριότητες που αναδεικνύουν συλλογικές προκλήσεις και απαιτούν κοινή λύση προβλημάτων ενισχύουν την ενσυναίσθηση, καθώς τα μέλη μαθαίνουν να εκτιμούν και να στηρίζουν τη συνεισφορά των μελών.
Οφέλη της Ενσυναίσθησης στην Παραγωγικότητα
Η ενσυναίσθηση μεταφράζεται σε αυξημένη παραγωγικότητα μέσω της βελτίωσης της συνεργασίας, της μείωσης των συγκρούσεων και της ενίσχυσης της καινοτομίας. Όταν τα μέλη της ομάδας συνεργάζονται με εκτίμηση και σεβασμό είναι πιο πιθανό να συμβάλλουν με θετικό τρόπο, να προσφέρουν μοναδικές ιδέες και να εργαστούν αποτελεσματικά προς την επίτευξη κοινών στόχων.
Tο team building είναι ένα εργαλείο για την ενίσχυση της ενσυναίσθησης μέσα στην ομάδα, η οποία με τη σειρά της μπορεί να αυξήσει σημαντικά την παραγωγικότητα. Μέσω της ανάπτυξης βαθύτερων δεσμών, της προώθησης της ανοικτής επικοινωνίας, της ανάπτυξης αμοιβαίας εμπιστοσύνης και της ενίσχυσης της συλλογικής αντιμετώπισης προκλήσεων, οι ομάδες μπορούν να φτάσουν σε νέα επίπεδα απόδοσης και επιτυχίας.
Στον σύγχρονο κόσμο, η ποικιλομορφία και η ενσωμάτωση έχουν αναδειχθεί σε κρίσιμα στοιχεία για την ανάπτυξη και την επιτυχία των οργανισμών. Μέσα από τις διαδικασίες του team building, οι ομάδες μπορούν να εμπλουτίσουν την πολυμορφία τους, καλλιεργώντας μια πιο δημιουργική, και αποδοτική εργασιακή κουλτούρα.
Η Σημασία της Ποικιλομορφίας στο Team Building
Η ποικιλία στις ομάδες επεκτείνεται σε ένα ευρύ φάσμα δράσεων. Αναγνωρίζοντας και αξιοποιώντας τη διαφορετικότητα, οι ομάδες μπορούν να προσεγγίσουν τις προκλήσεις από διάφορες προοπτικές και να βρουν πιο καινοτόμες λύσεις.
Καλλιεργώντας Ποικιλομορφία μέσω Team Building
Οι δραστηριότητες team building που εστιάζουν στην πολυμορφία και την ενσωμάτωση μπορούν να βοηθήσουν τις ομάδες να ενισχύσουν την αλληλοκατανόηση, τον σεβασμό και την εμπιστοσύνη μεταξύ των μελών τους. Ορισμένες από αυτές τις δραστηριότητες περιλαμβάνουν:
Workshops Πολυπολιτισμικότητας: Σεμινάρια που προάγουν την κατανόηση και την εκτίμηση των πολιτισμικών διαφορών και ενθαρρύνουν την ανταλλαγή πολιτισμικών εμπειριών.
Ασκήσεις Ρόλων: Δραστηριότητες που επιτρέπουν στα μέλη να “περπατήσουν στα παπούτσια” κάποιου άλλου, καλλιεργώντας την ενσυναίσθηση και την κατανόηση για διαφορετικές προοπτικές.
Ομαδικά Έργα με Διαφορετικές Υποομάδες: Σχεδιασμός έργων όπου τα μέλη χωρίζονται σε υποομάδες με βάση διαφορετικά κριτήρια από τα συνηθισμένα, ώστε να ενθαρρυνθεί η διαφορετικότητα στη συνεργασία.
Οφέλη της Ποικιλομορφίας στο Team Building
Η ενσωμάτωση της ποικιλομορφίας στις διαδικασίες team building προσφέρει πολλαπλά οφέλη, όπως:
Βελτίωση της Καινοτομίας και της Δημιουργικότητας: Διαφορετικές προοπτικές και εμπειρίες συνεισφέρουν σε πιο δημιουργικές και καινοτόμες λύσεις.
Ενίσχυση της Επίλυσης Προβλημάτων: Η πολυμορφία ενθαρρύνει την κριτική σκέψη και την εξεύρεση πιο αποτελεσματικών λύσεων σε προκλήσεις.
Δημιουργία Εργασιακού Περιβάλλοντος Eνσωμάτωσης: Οι δραστηριότητες που εστιάζουν στην πολυμορφία και τη συμπερίληψη βοηθούν στη δημιουργία ενός περιβάλλοντος όπου όλοι αισθάνονται ευπρόσδεκτοι και εκτιμώνται.
Η διαφορετικότητα είναι μια σύγχρονη πρόκληση, μια συνεχής διαδικασία ενσωμάτωσης και καλλιέργειας των σύγχρονων ομάδων. Μέσω του team building, οι οργανισμοί μπορούν να αξιοποιήσουν τη δύναμη της ποικιλομορφίας, δημιουργώντας πιο δυνατές, ενωμένες και αποδοτικές ομάδες που είναι έτοιμες να αντιμετωπίσουν τις σύγχρονες εργασιακές προκλήσεις.
“Human resources are like natural resources; they’re often buried deep. You have to go looking for them, they’re not just lying around on the surface. You have to create the circumstances where they show themselves.”, Sir Ken Robinson
Στον κόσμο του coaching και της ανάπτυξης ομάδων, πέρα από τις παραδοσιακές μεθόδους που επικεντρώνονται στην επικοινωνία και τη στρατηγική, υπάρχει ένας σημαντικός τομέας: η ανάπτυξη σωματικών δεξιοτήτων. Η σωματική κίνηση και η ανάπτυξη φυσικών δεξιοτήτων μπορούν να προσφέρουν στην ομάδα πολλαπλά οφέλη, ενισχύοντας την ομαδικότητα, την εμπιστοσύνη και τη συνοχή.
Ενίσχυση της Εμπιστοσύνης και της Συνεργασίας
Οι δραστηριότητες που απαιτούν σωματική συνεργασία, όπως η αναρρίχηση σε σκοινί, το κανό ή ακόμα και ομαδικά αθλήματα, απαιτούν από τα μέλη της ομάδας να εμπιστευτούν ο ένας τον άλλον για την επίτευξη ενός κοινού στόχου. Αυτή η εμπιστοσύνη που χτίζεται στο πεδίο της δράσης μεταφράζεται σε βελτιωμένη συνεργασία και στήριξη.
Ανάπτυξη Ηγετικών Ικανοτήτων
Σωματικές δραστηριότητες που ενθαρρύνουν τα μέλη της ομάδας να αναλάβουν πρωτοβουλίες και να οργανώσουν την προσπάθεια μπορούν να αποκαλύψουν και να αναπτύξουν ηγετικές ικανότητες. Οι δυνατότητες για ηγεσία δεν είναι πάντα ορατές σε παραδοσιακά εργασιακά περιβάλλοντα, αλλά μπορούν να εμφανιστούν όταν τα άτομα τίθενται σε καταστάσεις που απαιτούν γρήγορη σκέψη και προσαρμοστικότητα και ανταπόκριση.
Βελτίωση της Φυσικής Κατάστασης και της Ευεξίας
Η συμμετοχή σε δραστηριότητες που βελτιώνουν τη φυσική κατάσταση συμβάλλει στην ευεξία των μελών της ομάδας. Η φυσική δραστηριότητα μειώνει το στρες, βελτιώνει τη διάθεση και αυξάνει την ενέργεια, κάνοντας τα άτομα πιο παραγωγικά και πιο θετικά στον εργασιακό τους χώρο.
Κοινωνική Αλληλεπίδραση
Ομαδικές δραστηριότητες που περιλαμβάνουν σωματική συμμετοχή προάγουν την κοινωνική αλληλεπίδραση και την επικοινωνία. Η συμμετοχή σε κοινές προκλήσεις και η επίτευξη στόχων ως ομάδα δημιουργεί μια αίσθηση κοινότητας και κοινής ταυτότητας, ενισχύοντας τους δεσμούς μεταξύ των μελών.
Δημιουργικότητα
Η ενασχόληση με δραστηριότητες που απαιτούν σωματική ευελιξία και δημιουργικότητα στην επίλυση προβλημάτων βοηθά τα άτομα να αναπτύξουν προσαρμοστικότητα. Αυτή η δεξιότητα είναι ιδιαίτερα χρήσιμη στον εργασιακό χώρο, όπου η ικανότητα για γρήγορη προσαρμογή και δημιουργική σκέψη είναι κρίσιμης σημασίας.
Η ενσωμάτωση σωματικών δεξιοτήτων στο πλαίσιο του team building αποτελεί μια δυναμική προσέγγιση που ενισχύει την ομαδικότητα, την εμπιστοσύνη, την ηγεσία, τη φυσική ευεξία και την κοινωνική συνοχή. Μέσω της κίνησης και της δράσης, τα μέλη της ομάδας μαθαίνουν να εργάζονται μαζί με πιο αποτελεσματικό και δημιουργικό τρόπο, ενισχύοντας ταυτόχρονα τη σωματική και ψυχική τους κατάσταση. Οι δεξιότητες των ατόμων που ενισχύονται μέσω των ομαδικών δραστηριοτήτων σχετίζονται με τις ανάγκες ανάπτυξης δεξιοτήτων που έχει ο κάθε οργανισμός. Άρα οι ανάγκες και οι στόχοι ορίζουν το σχεδιασμό και την επιλογή των δραστηριοτήτων που βελτιώνουν την ομάδα. Κάποιες φορές χρειάζεται χρόνος, επιμονή και υπομονή και κατάλληλος σχεδιασμός για να βρεθούν οι κατάλληλοι συνδυασμοί.
Όπως ο Ken Robinson το είπε: «Οι ανθρώπινοι πόροι είναι σαν τους φυσικούς πόρους’ συχνά είναι βαθιά κρυμμένοι. Πρέπει να τους ψάξετε, δεν βρίσκονται έτσι απλώς στην επιφάνεια. Πρέπει να δημιουργήσετε τις συνθήκες στις οποίες εμφανίζονται». Κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός στο σύμπαν, με μοναδικό συνδυασμό χαρακτηριστικών και δεξιοτήτων. Επομένως, οι οργανισμοί χρειάζεται να καταβάλλουν πόρους ώστε να αλλάζουν και να έρχονται με κατάλληλες ιδέες και αποτελέσματα. Όταν αυτό εξαρτάται από τους ανθρώπους τους, η καλλιέργεια των ανθρώπων έρχεται σε κεντρικό σημείο. Η κατάλληλη σωματική δραστηριότητα διευρύνει τις ιδέες, την ευεξία και την έκφραση των ανθρώπων, έτσι μπορεί να συντελέσει και στην ενδυνάμωση της ομάδας.
Μέχρι ποιο σημείο μπορείς να φτάσεις με τη δημιουργικότητά σου, ώστε να βελτιώσεις τη σχέση με τον εαυτό σου, τα επίπεδα ευεξίας σου και να διευρύνεις το ρόλο σου σε μια ομάδα, προκειμένου να επινοούνται και να εφαρμόζονται οι καλύτερες για όλα τα άτομα που εμπλέκονται λύσεις;
Το έχεις αναλογιστεί;
Παρακάτω ακολουθεί ένα εισαγωγικό κείμενο για το αχανές ζητούμενο της δημιουργικότητας’ εστιάζω εδώ βέβαια στις διόδους της δημιουργικότητας που μπορούν να δημιουργηθούν σχετικά και με τη δόμηση ομάδων – team building. Ανοίγω το πεδίο αυτό με αφορμή την αγάπη μου για το coaching και το group coaching σε συνδυασμό με το background στο θέατρο και τις παραστατικές τέχνες, αλλά και στη διοίκηση επιχειρήσεων. Τα αναφερθέντα στοιχεία συγκλίνουν εδώ, στην ανάπτυξη δεξιοτήτων με πρακτικά εργαλεία, αλλά και σχετική επινόηση διαδικασιών μάθησης και upskilling, που αφορούν σε δεξιότητες κυρίως soft skills, ανάλογα με τις ανάγκες της ομάδας. Και όλα αυτά σε ένα περιβάλλον εξέλιξης, με επίκεντρο τον άνθρωπο.
Ιδού λοιπόν κάποια στοιχεία που μελετώνται στην παγκόσμια έρευνα και βιβλιογραφία, αλλά εντοπίζονται και πρακτικά μέσω της εμπειρίας, που συντελούν στη δόμηση της ομάδας με σκοπό να έχουμε ποιοτικά βιώματα και αντίστοιχα αποτελέσματα.
H δημιουργικότητα είναι ουσιαστικός παράγων για τον πολλαπλασιασμό της αξίας και την επιτυχία. Οι οργανισμοί που ενθαρρύνουν τη δημιουργικότητα και την καινοτομία στις ομάδες τους είναι πιο πιθανό να προσαρμόζονται επιτυχώς σε αλλαγές και να είναι πρωτοπόροι στον κλάδο τους. Το team building αποτελεί μία ισχυρή στρατηγική για την ενίσχυση της δημιουργικότητας, καθώς προωθεί την εξέλιξη, τη συνεργασία, και την ανοιχτή επικοινωνία. Το σύγχρονο coaching μπορεί να μεταφέρει τη νοοτροπία και τα εργαλεία για την εργασία στις ομάδες. Μια ομάδα συντίθεται από τα μέλη της. Η προσωπική εργασία καθενός από τα μέλη είναι δομικής σημασίας για την ευημερία της ομάδας. Μια ομάδα πορεύεται ανάλογα και με την πορεία των μελών της. Η ατομική ανάπτυξη και ευημερία των μελών σε συνδυασμό με την ομαδική σύμπνοια και συνεργασία ενδυναμώνει τις διεργασίες και το συνολικό αποτέλεσμα. Εδώ προσανατολιζομαι στην αναφορά στη δύναμη της ομάδας που συντελλεί στην ανάπτυξη του ατόμου.
Το team building μπορεί να δράσει ως κινητήρια δύναμη για την ανάπτυξη δημιουργικών ιδεών και λύσεων. Όταν εφαρμόζεται με κατάλληλους τρόπους μπορεί να συντελέσει, μεταξύ άλλων, στα εξής στοιχεία:
Ενθαρρύνει τη Διαφορετικότητα στη Σκέψη: Οι δραστηριότητες team building που σχεδιάζονται για να προάγουν τη διαφορετικότητα στη σκέψη και την έκφραση ιδεών, διευρύνουν το πνεύμα και συμβάλλουν στην ανάπτυξη καινοτόμων λύσεων σε προκλήσεις.
Προάγει την Εμπιστοσύνη και την Ανοιχτή Επικοινωνία: Η αίσθηση της εμπιστοσύνης που αναπτύσσεται μέσω δραστηριοτήτων team building διευκολύνει την ανοιχτή επικοινωνία και την ανταλλαγή ιδεών, ενισχύοντας έτσι τη δημιουργικότητα.
Δημιουργεί Ένα Ασφαλές Περιβάλλον Έκφρασης: Μια κουλτούρα στον οργανισμό, που υποστηρίζει τη διαδικασία μάθησης, ανάπτυξης και ενδυνάμωσης, ενισχύει την προθυμία των μελών να μοιραστούν καινοτόμες ιδέες.
Εντείνει την Περιέργεια και την Εξερεύνηση: Δραστηριότητες που προκαλούν την περιέργεια και ενθαρρύνουν την εξερεύνηση νέων ιδεών μπορούν να ενισχύσουν τη δημιουργική σκέψη, την επίλυση προβλήματος και την καινοτομία. Η βασική ιδέα εδώ είναι ότι ο σκοπός δεν είναι να βρεθεί η “σωστή” απάντηση, αλλά να εξερευνηθούν νέες ιδέες.
Πρακτικές που ενισχύουν τη Δημιουργικότητα μέσω Team Building.
Brainstorming: Ενθάρυνση των μελών της ομάδας να συμμετέχουν σε συναντήσεις brainstorming, όπου η ποικιλομορφία ιδεών είναι καλοδεχούμενη.
Παιχνίδια Ρόλων: Αυτές οι δραστηριότητες διευκολύνουν την κριτική σκέψη, την έκφραση, την επίλυση προβλημάτων και την ομαδική εργασία.
Τεχνολογία και Νέα Μέσα: Ενσωμάτωση της χρήσης νέων τεχνολογιών και πλατφορμών για ανοιχτή έκφραση σε συνδυασμό με την καλλιέργεια της δημιουργικότητας και της συνεργασίες.
Το team building είναι ένα εργαλείο για τη βελτίωση της συνεργασίας και της επικοινωνίας στην ομάδα, παράλληλα μπορεί να λειτουργήσει ως κινητήριος δύναμη για την ενίσχυση της δημιουργικότητας και της καινοτομίας. Ο/η coach ανάλογα με την κατάρτισή και την ειδίκευσή του μπορεί να συμβάλλει με κατάλληλες τεχνικές στην υποστήριξη των διαδικασιών. Μέσα από τον σχεδιασμό στρατηγικών που ενθαρρύνουν την ανοικτή επικοινωνία, τη διαφορετικότητα της σκέψης, την ελεύθερη έκφραση ιδεών, και την εφαρμογή τους σε ομαδικό πλαίσιο, οι οργανισμοί μπορούν να καλλιεργήσουν ένα περιβάλλον, όπου η δημιουργικότητα ανθίζει και καρποφορεί.
