Παραγωγική Τεχνητή Νοημοσύνη: Εξέλιξη και Δεξιότητες;
Τεχνητή Νοημοσύνη, χρήση και ερωτήματα ηθικής.
Εδώ και κάποιο χρονικό διάστημα το ChatGPT είχε αρχίσει να θέτει σε ορισμένες περιπτώσεις, ζητήματα σχετικά με την ηθική. Την πρώτη φορά που θυμάμαι να έχει «ένσταση» ήταν όταν θέλησα να δημιουργήσω μια εικόνα που να απεικονίζει μια ανθρώπινη μορφή με πληγές πάνω στο δέρμα. Ήθελα οι σταγόνες αίματος από τις πληγές, να αστράφτουν σαν πολύτιμα πετράδια, με μια αλληγορία. Σύμφωνα με το σκεπτικό μου αυτό έδινα μια αξία. Κατά μια έννοια μια τέτοια αναπαράσταση, εστιάζει στο σημείο που το μεγαλύτερο μέρος του πόνου έχει παρέλθει. Καθώς το μεγαλύτερο μέρος από το «βάσανο» ή «πληγή» ή «τραύμα» έχει περάσει, το κοιτάς σαν ένα δώρο που αφήνει σε εσένα το παρελθόν. Έφτιαξε την πρώτη εικόνα. Ήθελα κάποιες προσαρμογές και ρώτησα αν μπορεί να κάνει τροποποιήσεις. Το ChatGPT εξέφρασε αμφιβολίες. Είπε ότι κάτι τέτοιο αντιπαραβάλλεται σε κάποιες από τις αξίες, καθώς αναπαράγει υπόνοια πόνου ή τραύματος. Για να είμαι ειλικρινής, έμεινα έκθαμβη. Έμεινα να διαβάζω την οπτική που είχε εκφράσει. Εκτός του ότι μου είχε φανεί σωστά στηριγμένη σε επιχειρήματα η προσέγγιση, πριν από λίγες ημέρες είχα εκφράσει κι εγώ παρόμοιες απόψεις σχετικά με την αναπαραγωγή και αναπαράσταση του τραύματος και του πόνου ευρύτερα.
Πιο συγκεκριμένα, περνάω σε άλλο μέσο, με είχε προβληματίσει ένα βίντεο που είχα δει σχετικά με παράνομες υιοθεσίες παιδιών. Απεικόνιζε τους πόνους γέννας, για να συνεχίσει με αφήγηση ακόμα μεγαλύτερων τραυμάτων που σχετίζονται με τον αποχωρισμό από το παιδί στη συνέχεια. Και αυτό εμπεριείχε και άλλα τραύματα σχετιζόμενα με τις μετέπειτα ιστορίες των ατόμων που δόθηκαν σε οικογένειες για υιοθεσία. Άνθρωποι, που αφού ενηλικιώθηκαν, ψάχνουν τις ρίζες τους, αλλά και να βρουν ποιοι είναι οι βιολογικοί γονείς τους.
Πιστεύω ήταν η πρώτη φορά που είδα βίντεο και μου δημιουργήθηκαν τέτοιου είδους ερωτήματα. Αν και είχαν από καιρό αρχίσει να με προβληματίζουν παρεμφερείς καταστάσεις. Αναρωτήθηκα πραγματικά για τη σημασία του να αναπαράγονται τόσο φορτισμένες με πόνο και τραύμα καταστάσεις. Ένιωσα τον πόνο να μεταβιβάζεται άμεσα στον δέκτη του μηνύματος, στο κοινό. Εκεί, όπως προείπα, έπειτα από τόσα χρόνια μου εμφανίστηκε ειλικρινά η απορία, «γιατί;»
Την ώρα που εκτυλίσσεται η σκηνή του πόνου το σώμα του ανθρώπου που είναι εκεί, παράγει αυτές τις ορμόνες και συντονίζεται σε αυτές τις καταστάσεις. Αυτό μεταφέρεται στο κοινό. Με παρόμοιο τρόπο, το σώμα των ανθρώπων, παράγει αυτές τις ορμόνες πόνου, τρόμου, εγκατάλειψης, ματαίωσης κα παρόμοιων καταστάσεων.
Εδώ τίθενται καίρια ζητήματα.
- Γιατί να βιώνεται τόσος πόνος;
- Γιατί να αναπαράγεται;
- Γιατί να μοιράζεται;
- Τι επιπτώσεις μπορεί να έχει για τον άνθρωπο;
Αυτά είναι τέσσερα ερωτήματα προς απάντηση. Σίγουρα θα βρεθούν ποικίλες προσεγγίσεις ανάλογα με το θέμα, τον δημιουργό και το κοινό. Όμως, σχετικά με την προσωπική μου οπτική και ζητώ συγχώρεση από κάποια άτομα για αυτό, τείνω πλέον να εντάσσομαι με κάποιες προσεγγίσεις που πρεσβεύουν την όλο και λιγότερο επανάληψη και αναπαραγωγή του «τραύματος». Έχουμε βιώσει τόσα πολλά προσωπικά και συλλογικά τραύματα, που εντέλει, επιστημονικές προσεγγίσεις υποστηρίζουν την εστίαση στο θετικό, θεραπευτικό και επιθυμητό, ώστε να υπάρχει πρόοδος, ευεξία και ευημερία. Έτσι και προσωπικά πια, κάθε φορά ανιχνεύω το λεξιλόγιο και τις επιλογές μου, για την όσο το δυνατόν μικρότερη αναφορά σε παθολογικά και προβληματικά στοιχεία. Εστιάζω σε αντίστοιχο λεξιλόγιο που συγκλίνει σε θετικά αποτελέσματα. Δεν έχει να κάνει με αυτό που αποκαλείται εκεί έξω «τοξική θετικότητα», σχετίζεται άμεσα με υπεύθυνες και ενσυνείδητες επιλογές λεκτικής επικοινωνίας.
Όταν άρχισα τα χρησιμοποιώ το ChatGPT, την άνοιξη του 2023, αρχικά δεν έδινε εικόνες. Για την παραγωγή εικόνων με τεχνητή νοημοσύνη μέχρι πρόσφατα αξιοποιούσα εφαρμογές μέσα από το canva, μεταξύ των οποίων και DALL – E. Η εμπειρία της δημιουργίας ήταν πολύ διαφορετική. Επίσης, δεν έδινε feedback και επιχειρήματα σε σχέση με κάτι που ζητώ. Μπορούσαμε απλώς να πατήσουμε για νέα εκδοχή του αποτελέσματος. Αυτή τη φορά στην παραγωγή εικόνων έγινε λόγος για ζητήματα αξιών και για το αν συμβαδίζουν με τις αξίες του.
Στις 16.6.2025 σε άρθρο του για την ΤΝ, ο Γ. Νικολετάκης (Co-founder & CEO @100mentors), σχετικά με τα στάδια προς το AGI, σημείωσε:
«Τα 5 στάδια, προς το AGI*.
Chatbots: AI με ικανότητες συνομιλίας.
Reasoners: AI με ικανότητες επίλυσης προβλημάτων σε ανθρώπινο επίπεδο.
Agents: Συστήματα που μπορούν να αναλαμβάνουν δράση για λογαριασμό των χρηστών – εδώ είμαστε σήμερα.
Innovators: AI που αυτόνομα συμβάλλει στην εφεύρεση και την ανακάλυψη.
Functions or Systems of AI agents & Humans (Organizations): AI που μπορεί να εκτελεί το έργο ενός ολόκληρου τμήματος/οργανισμού»
*Το AGI (Artificial General Intelligence), που συχνά αναφέρεται ως “ισχυρό AI” ή “αληθινό AI”, είναι ένα σύστημα τεχνητής νοημοσύνης που διαθέτει την ικανότητα να κατανοεί, να μαθαίνει και να εφαρμόζει τη γνώση σε ένα ευρύ φάσμα εργασιών με επάρκεια που μοιάζει με την ανθρώπινη.»
Aυτά τα στάδια έχουν και αντίστοιχες δεξιότητες ανάλογα με το επίπεδο για το οποίο μιλάμε. Κατά την προσωπική μου εμπειρία, η απάντηση και η τοποθέτηση της ΤΝ σχετικά με την απεικόνιση των πληγών που ανέφερα παραπάνω, με παρέπεμψε περισσότερο θα έλεγα εκτός από χαρακτηριστικά κριτικής σκέψης που αποδίδονται στα chatbots, και κάποιου είδους ανατροφοδότησης που σχετίζονται με Reasoners, μου έδωσε την αίσθηση ηθικής και υπευθυνότητας σε εξέλιξη, που έχουν οι AI Agents. Ταυτόχρονα μου δίνουν μια πρόγευση μέλλοντος, για Innovators και Functions or Systems of AI agents & Humans (Organizations). Με ποιο σκεπτικό το λέω αυτό; Μπορεί να σου φανεί «εξωγήινο», αλλά ένα ζήτημα που προκύπτει από την απεικόνιση «τραυματισμένου δέρματος που αιμορραγεί» συνδέεται με κριτήρια ηγεσίας, στρατηγικής σκέψης, κοινωνικής και πολιτισμικής νοημοσύνης, ηθικής συμμόρφωσης και λογοδοσίας. Είναι στοιχείο του αντίκτυπου μιας εικόνας στον δέκτη και αυτό αναλύεται σε πολλά επίπεδα.
Παράδειγμα με διάλογο και δημιουργία εικόνας.
Με βάση αυτή την εμπειρία ξεκίνησα να δημιουργήσω εικόνες για ένα ζήτημα που με απασχολεί πιο έντονα το τελευταίο τρίμηνο και αυτό είναι η “υγιής οικειότητα”. Σκέφτηκα πως αν το ρωτήσω με τρόπο που θίγει τις αξίες του, δε θα με εξυπηρετήσει. Άρα σκέφτηκα να αρχίσω με απλό τρόπο και απλώς έθεσα:
«Hi I want to create an image, human, together, healthy couple, healthy intimacy. Could you help?»
Και μου απάντησε:
Absolutely, I can help with that! To create an image of a healthy couple showing human connection and intimacy in a wholesome, respectful way, I just need a bit more detail to make it exactly what you’re looking for:
- Setting or environment – Indoors (e.g. cozy home, bedroom) or outdoors (e.g. beach, park, mountain)?
- Appearance of the couple – Age, gender (man/woman, two men, two women, etc.), ethnicity, body types?
- Style – Realistic photo, soft illustration, romantic painting, etc.?
- Mood – Gentle, joyful, passionate, calm?
- Clothing level – Fully clothed, sleepwear, or lightly dressed but still tasteful and appropriate?
Εστιάζω στα στοιχεία που αξιολόγησα ότι χρειάζονται κάποιες δεξιότητες διαχείρισης στην ανταπόκριση στην ερώτησή μου, όπως η έκφραση «respectful way» που ανέφερε. Έπειτα το στοιχείο της δημιουργικότητας για το περιβάλλον, το στιλ, τη διάθεση, την ενδυμασία, αλλά και για τον τύπο των εικονιζόμενων μορφών- ανθρώπων [2. Appearance of the couple – Age, gender (man/woman, two men, two women, etc.), ethnicity, body types?]. Δεν μπορώ να γνωρίζω αν συμφωνείς ή διαφωνείς. Θα είμαι τολμηρή να πω ότι ακόμα και σήμερα ίσως να «ταρακουνούσε» έναν άνθρωπο μια τέτοια διαχείριση της απεικόνισης ενός ζευγαριού; – Εσύ τι πιστεύεις;
Φυσικά συνέχισα το διάλογο, δίνοντας αρκετά περισσότερα και πιο συγκεκριμένα στοιχεία, έχοντας στο νου μου να εκφράζομαι με τρόπο που θα ήταν κατάλληλος, ώστε να ανταποκριθεί. Αλλά αυτή τη φορά δεν έθιξε κάποιο ηθικό ζήτημα, έτσι όπως τα έβαλα στο σύστημα. Θέτω απλώς το παραπάνω ερώτημα για τονίσω κι εγώ τα στοιχεία ευθύνης που έχει η κοινωνία σε πολλά επίπεδα όπως εκπαίδευση, ο δημόσιος τομέας και το εργασιακό περιβάλλον όταν τέτοιου είδους εργαλεία δίνονται για χρήση στον άνθρωπο. Χρειάζονται, πραγματικά, ως και πολύ υψηλού επιπέδου δεξιότητες για να μπορεί να γίνει αποτελεσματική και παραγωγική χρήση τους. Για το λόγο αυτό και ενθαρρύνονται ήδη οι εκπαιδεύσεις από κατάλληλους ανθρώπους και οργανισμούς, στη σημερινή πραγματικότητα που βιώνουμε.
Επικοινωνία: https://feminines.gr/contact/
